Sağlıklı beslenme, yaşamın kalitesinde önemli etkileri beraberinde getirir. Ancak hayatı tamamıyla kontrol etmek mümkün olmadığı gibi, yeme düzenini de kontrol edemeyiz. Gelgelelim bazı kişiler için durum böyle işlemiyor. İnsanların bir kısmında sağlıklı beslenme takıntısı olarak bilinen ortoreksiya nervoza rahatsızlığı mevcut. Bir tür yeme bozukluğu olarak geçen ortoreksiya, sağlıklı beslenme isteğinin artık patolojik bir hal aldığı durumdur. Peki sağlıklı beslenme isteğinin hastalık haline geldiği ortoreksiya nedir, belirtileri nelerdir?
Ortoreksiya nervoza nedir?
Ortoreksiya nervoza kavramı ilk olarak 1996 yılında Dr. Steven Bratman tarafından ortaya atılmıştır. Türkçe olarak “doğru beslenme takıntısı” olarak özetlenebilir. Ortoreksiya, kişinin kendini işlenmiş gıdalardan ve rafine şekerden soyutladığı, tamamen sağlıklı beslenmeye odaklandığı beslenme bozukluğudur. Genel olarak sağlıklı beslenme, çoğu kişinin yaşamında uygulamaya çalıştığı eylemlerden biridir. Ancak ortokreksik bireylerde sağlıklı beslenme, yaşam tarzından ziyade takıntıyı ifade eder. Diğer yeme bozukluklarından ayıran ise, tüketilen besinlerin miktarına değil, doğrudan doğruya içeriğine odaklanıyor oluşudur.
Ortoreksiyada kişi, sağlıksız yiyecekler tükettiğinde kendini “kirlenmiş” hisseder. Bu sebeple sürekli olarak işlenmemiş gıdalara erişim için aşırı efor sarf eder. Şu an için DSM’de yer almayan bu yeme bozukluğunun, ilerleyen süreçte tanı kitabında yer alabileceği düşünülüyor.
Ortoreksiya belirtileri nelerdir?
Aşırı sağlıklı beslenme takıntısı ortoreksiya nervoza, henüz ayrı bir bozukluk olarak ele alınmıyor. Ancak bu bozuklukla ilgili tanı kriterleri öneren bazı araştırmacılar mevcut. Araştırmacıların çalışmalarında yer aldığı üzere ortoreksiya nervoza belirtileri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
- Tüketilen gıdaların saf ve işlenmemiş olmasıyla ilgili sık sık düşünme
- Sağlıklı olduğunu düşünerek dengesiz beslenmek
- Zararsız ya da sağlıksız yiyecek tüketmenin fiziksel veya psikolojik sağlık üzerinde olumsuz etki yaratacağına dair kaygılar.
- Sağlıksız addedilen yiyeceklerden kaçınmak.
- Yiyecek hazırlamak için uzun uğraşlar sarf etmek
- Sağlıksız, hatta sadece işlenmemiş gıdalar tüketildikten sonra belirgin suçluluk duygusu
- Başkalarının yediklerine karışma
- Sağlıklı beslenme uğruna gelirine göre daha yüksek miktarlarda para harcamak.
Ortoreksik olduğunuzun bazı işaretleri!
Sağlıklı beslenme takıntısı ortoreksiya nervoza olduğunuzu düşünüyorsanız, aşağıdaki sorulara göz atabilirsiniz. Bu sorular arasındaki “Evet” dediklerinizin miktarı ölçüsünde bu rahatsızlıktan mustarip olma olasılığınız artar:
- Ara sıra sadece yemek yiyebilmeyi ve yemek kalitesi konusunda endişelenmemeyi ister miydiniz?
- Hiç yemeğe daha az, yaşamaya ve sevmeye daha fazla zaman ayırmayı dilediniz mi?
- Başkası tarafından sevgiyle hazırlanmış bir yemeği – tek bir öğün – yemek ve neyin servis edildiğini kontrol etmeye çalışmamak yeteneğinizin ötesinde görünüyor mu?
- Sürekli olarak yiyeceklerin sizin için sağlıksız olmasının yollarını mı arıyorsunuz?
- Sevgi, neşe, oyun ve yaratıcılık mükemmel diyeti takip etmek için arka planda kalıyor mu?
- Diyetinizden saptığınızda suçluluk veya kendinden nefret ediyor musunuz?
- “Doğru” diyete bağlı kaldığınızda kontrolün sizde olduğunu hissediyor musunuz?
- Kendinizi bir beslenme kaidesine koydunuz ve başkalarının yedikleri yiyecekleri nasıl yiyebileceklerini merak ettiniz mi?
Özetle ortoreksiya nervoza, kişinin sağlıklı beslenmeye dair normale göre daha fazla zaman ayırdığı ve bunun maddi manevi zararları olduğu yeme bozukluğudur.
News
