Yaşamda bazı anılar bölük pörçük yer alırken bazı anılar ise ilk günkü tazeliğiyle yaşanır. Hemen hemen her insanın hayatında bütün netliğiyle hatırladığı anısı mevcuttur. Bu durum, psikolojide flaş bellek olarak geçer. Peki aşırı duygusal anı nedir? Bazı anılar neden ilk günkü gibi aklımızdadır? İşte insanın bazı anıları daha canlı hatırlamasına yarayan flaş bellek kavramına dair merak edilenler…
Aşırı Duygusal Anı Nedir? Flaş Bellek Kavramına Yakından Bakalım…
Flaş bellek veya diğer adıyla aşırı duygusal anılar, insanların bazı anıları ilk günkü gibi taptaze biçimde hatırladığı hatıralardır. Önemli olaylara dair hafızayı tanımlayan bu kavram, insanın çeşitli durumları bütün canlılığıyla hatırlamasını tanımlar. Öte yandan aşırı duygusal anılar sadece kişinin duruma yüklediği anlamla ilişkilidir. Başka bir deyişle yaşadıklarını unutamama durumundan ziyade, sadece bir veya birkaç olayla ilgili net bilgiler mevcuttur.
Aşırı Duygusal Hafıza Kavramı
Aşırı duygusal hafıza kavramı, henüz araştırmacılar tarafından tanımlanmadan önce birilerinin üzerine çalıştığı bir kavramdır. Öyle ki flashbulb memory olarak literatüre geçen bu kavram ilk olarak 1977 yılında tanımlanmıştır. Ancak terimi ilgilendiren ilk çalışmalar 1899 yılında psikolog Congolve, araştırma tarihinden seneler önce başbakanlık yapmış Abraham Nilcoln’e düzenlenen suikastin hatırlanma düzeyini ölçmüştür. Bu çalışma göstermiştir ki, katılımcıların önemli bir kısmı Abraham Lincoln suikastini bütün çıplaklığıyla hatırlamaktadır.
Flaş bellek etkisi veya aşırı duygusal anı terimi ilk kez 1977 senesinde Roger Brown ve James Kulik tarafından tanımlanarak literatürde yerini almıştır. Araştırmaya göre katılımcılar dönemine damga vuran olayları canlı biçimde hatırlıyor ve o sırada ne yaptıklarına dair betimlemeleri yapabiliyordu.
Aşırı duygusal anılar neleri içerir?
- Olay ne zaman gerçekleşti?
- Nasıl gerçekleşti?
- Nerede gerçekleşti?
- O sırada kimler vardı?
- Üzerinde ne vardı?
İnsanların önemli olaylara ilişkin anılar genel olarak olayın ne zaman gerçekleştiği, nasıl meydana geldiği, nerede olduğu gibi bilgilere ek olarak olayı öğrendiğinde yanında kimler olduğu ve üzerindeki kıyafet gibi geniş bir kare halinde hatırlanır.
Aşırı Duygusal Anılar Her Zaman Gerçeği Yansıtır Mı?
Flaş bellek nedir konusuna değindik. İnsan, zaman zaman kendisi veya bulunduğu çevre için önemli olan olayları net biçimde hatırlar. Peki hatırlanan her şey doğru mudur? Bunu cevaplamak için aşırı duygusal anılar ile ilgili çalışmalara bakalım. İnsan önemli olaylara dair anıları bir fotoğraf tazeliğinde hatırlar. Peki hatırlanan her şey doğru mudur?
Önce Nicole Harsh, 3 yıl aralıkla ölçüm yaptığı çalışmada insanların aslında anılarının aslında o kadar da doğru olmayabileceğini ortaya koydu. Ardından Jennifer Talarico ve David Rubin, flaş bellek anıları ile ilgili yürüttüğü çalışmada günlük anılar ile aşırı duygusal anıların arasındaki farkın yaşanan olaya karşı doğruluğun oranı olduğunu ortaya koydular. Başka bir deyişle günlük anılara karşın inançlar zamanla azalırken, önemli olaylara ilişkin anıların düşünüldüğü gibi yaşandığına eğilim daha fazlaydı.
Sonraki çalışmalar ise önemli olaylara ilişkin anıların, olaya şahitlik edenlerden ziyade orada bulunan kişilerin olayların beyindeki duygusal bölümleri aktive ettiğini ortaya koymuştur.
