Yaşlı nüfus olarak kabul edilen 65 ve daha üst yaştaki nüfus, 2018 yılında 7 milyon 186 bin 204 kişi iken son beş yılda %21,4 artarak 2023 yılında 8 milyon 722 bin 806 kişi oldu. Yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı ise 2018 yılında %8,8 iken, 2023 yılında %10,2’ye yükseldi. Yaşlı nüfusun 2023 yılında %44,5’ini erkek nüfus, %55,5’ini bayan nüfus oluşturdu.
Nüfus projeksiyonlarına nazaran yaşlı nüfus oranının 2030 yılında %12,9, 2040 yılında %16,3, 2060 yılında %22,6 ve 2080 yılında %25,6 olacağı öngörüldü.
Kaynak: TÜİK, Genel Nüfus Sayımları, 1935-2000
TÜİK, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi, 2008-2023
TÜİK, 2018 Nüfus Projeksiyonları, 2030-2080
Yaşlı nüfusun %64,0’ının 65-74 yaş kümesinde yer aldığı görüldü
Yaşlı nüfus yaş kümesine nazaran incelendiğinde, 2018 yılında yaşlı nüfusun %62,2’sinin 65-74 yaş kümesinde, %28,6’sının 75-84 yaş kümesinde ve %9,2’sinin 85 ve daha üst yaş kümesinde yer aldığı görülürken, 2023 yılında %64,0’ının 65-74 yaş kümesinde, %28,1’inin 75-84 yaş kümesinde ve %7,9’unun 85 ve daha üst yaş kümesinde yer aldığı görüldü.
Yaşlı nüfusun %0,1’ini oluşturan 100 yaş ve üzerindeki yaşlı kişi sayısı, 2023 yılında 6 bin 609 oldu.
Türkiye nüfusunun yaş yapısı değişti
Yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranının %10,0’ı geçmesi nüfusun yaşlanmasının bir göstergesidir. Türkiye’de yaşlı nüfus, öteki yaş kümelerindeki nüfusa nazaran daha yüksek bir sürat ile artış gösterdi.
Küresel yaşlanma süreci olarak isimlendirilen “demografik dönüşüm” sürecinde olan Türkiye’de, doğurganlık ve ölümlülük suratlarındaki azalma ile birlikte sıhhat alanında kaydedilen gelişmeler, ömür standardının, refah seviyesinin ve doğuşta beklenen hayat müddetinin artması ile nüfusun yaş yapısı form değiştirdi. Çocuk ve gençlerin toplam nüfus içindeki oranı azalırken yaşlıların toplam nüfus içindeki oranı artış gösterdi. Türkiye, oransal olarak yaşlı nüfus yapısına sahip ülkelere nazaran hala genç bir nüfus yapısına sahip olsa da, yaşlı nüfus sayısal olarak epey fazladır.
Türkiye nüfusunun ortanca yaşı yükseldi
Ortanca yaş, yeni doğan bebekten en yaşlıya kadar nüfusu oluşturan şahısların yaşları küçükten büyüğe yanlışsız sıralandığında ortada kalan kişinin yaşıdır. Nüfusun yaşlanması ile ilgili bilgi veren göstergelerden biri olan ortanca yaş, 2018 yılında 32,0 iken 2023 yılında 34,0 oldu. Ortanca yaş 2023 yılında erkeklerde 33,2, bayanlarda 34,7 olarak gerçekleşti.
Nüfus projeksiyonlarına nazaran, 2030 yılında 35,6, 2040 yılında 38,5, 2060 yılında 42,3 ve 2080 yılında 45,0 olacağı öngörüldü.
Yaşlı bağımlılık oranı 2023 yılında %15,0 oldu
Çalışma çağındaki yüz bireye düşen yaşlı sayısını tabir eden yaşlı bağımlılık oranı, 2018 yılında %12,9 iken bu oran 2023 yılında %15,0’a yükseldi.
Nüfus projeksiyonlarına nazaran, yaşlı bağımlılık oranının 2030 yılında %19,6, 2040 yılında %25,3, 2060 yılında %37,5 ve 2080 yılında %43,6 olacağı öngörüldü.
Türkiye, yaşlı nüfus oranına nazaran sıralamada 184 ülke ortasında 67. sırada yer aldı
Birleşmiş Milletler dünya nüfus varsayımlarına nazaran 2023 yılı için dünya nüfusunun 8 milyar 45 milyon 311 bin 448 kişi, yaşlı nüfusun ise 807 milyon 790 bin 294 kişi olduğu kestirim edildi. Bu iddialara nazaran dünya nüfusunun %10,0’ını yaşlı nüfus oluşturdu. En yüksek yaşlı nüfus oranına sahip birinci üç ülke sırasıyla %30,1 ile Japonya, %24,5 ile İtalya ve %23,6 ile Finlandiya oldu. Türkiye, 184 ülke ortasında 67. sırada yer aldı.
Yaşlı nüfus oranının en yüksek olduğu vilayet Sinop oldu
Yaşlı nüfus oranının en yüksek olduğu vilayet, 2023 yılında %20,0 ile Sinop oldu. Bu ili %19,5 ile Kastamonu, %18,3 ile Giresun izledi. Yaşlı nüfus oranının en düşük olduğu vilayet ise %3,5 ile Şırnak oldu. Bu ili %4,0 ile Hakkari, %4,2 ile Şanlıurfa izledi.
Bir birey 65 yaşına ulaştığında yaşaması beklenen ömür ortalama 17,1 yıl oldu
Hayat Tabloları, 2020-2022 sonuçlarına nazaran, doğuşta beklenen hayat müddeti Türkiye geneli için 77,5 yıl, erkekler için 74,8 yıl ve bayanlar için 80,3 yıl oldu. Genel olarak bayanlar erkeklerden daha uzun müddet yaşamakta olup, doğuşta beklenen ömür mühleti farkı 5,5 yıl oldu.
Türkiye’de 65 yaşına ulaşan bir kişinin kalan ömür mühleti ortalama 17,1 yıl oldu. Erkekler için bu mühletin 15,3 yıl, bayanlar için 18,8 yıl olduğu gözlendi. Başka bir tabir ile 65 yaşına ulaşan bayanların erkeklerden ortalama 3,5 yıl daha fazla yaşayacağı varsayım edildi. Beklenen hayat mühleti 75 yaşında 10,3 yıl iken 85 yaşında 5,5 yıl oldu.
Yaklaşık her 4 haneden birinde en az bir yaşlı fert bulunduğu görüldü
Türkiye’de 2023 yılında toplam 26 milyon 309 bin 332 haneden 6 milyon 458 bin 465’inde yaşlı nüfus olarak tanımlanan, 65 ve daha üst yaşta en az bir fert bulunduğu görüldü. Öbür bir tabirle, hanelerin %24,5’inde en az bir yaşlı fert yaşadığı görüldü.
Türkiye’de 1 milyon 669 bin 270 yaşlının tek başına yaşadığı görüldü
En az bir yaşlı fert bulunan 6 milyon 458 bin 465 hanenin 1 milyon 669 bin 270’ini tek başına yaşayan yaşlı fertler oluşturdu. Bu hanelerin %74,4’ünü yaşlı bayanlar, %25,6’sını ise yaşlı erkekler oluşturdu.
Tek kişilik yaşlı hanehalkı oranının en yüksek olduğu vilayet Balıkesir oldu
En az bir yaşlı fert bulunan haneler içinde tek kişilik yaşlı hanehalkı oranının en yüksek olduğu vilayet, 2023 yılında %34,4 ile Balıkesir oldu. Bu ili %34,3 ile Burdur, %34,0 ile Çanakkale izledi. Bu oranın en düşük olduğu vilayet ise %7,8 ile Hakkari oldu. Bu ili %13,5 ile Batman, %14,9 ile Van izledi.
Okuma yazma bilen yaşlı nüfus oranı 2022 yılında %86,5 oldu
Yaşlı nüfus içinde okuma yazma bilenlerin oranı 2018 yılında %81,7 iken 2022 yılında %86,5 oldu. Okuma yazma bilmeyen yaşlı nüfus oranı 2018 yılında %18,3 iken 2022 yılında %13,5 oldu. Okuma yazma bilmeyen yaşlı bayanların oranının, 2022 yılında yaşlı erkeklerin oranından 5,7 kat fazla olduğu görüldü. Okuma yazma bilmeyen yaşlı bayanların oranı %21,2 iken yaşlı erkeklerin oranı %3,7 oldu.
Yaşlı nüfus eğitim durumuna nazaran incelendiğinde, 2018 yılında yaşlı nüfusun %45,0’ı ilkokul mezunu, %6,5’i ortaokul yahut dengi okul/ilköğretim mezunu, %6,8’i lise yahut dengi okul mezunu, %6,6’sı yükseköğretim mezunu iken 2022 yılında ilkokul mezunu olanların oranı %46,6, ortaokul yahut dengi okul/ilköğretim mezunu olanların oranı %9,1, lise yahut dengi okul mezunu olanların oranı %9,1, yükseköğretim mezunu olanların oranı ise %8,3 oldu.
Yaşlı nüfusun eğitim durumu cinsiyete nazaran incelendiğinde, cinsiyetler ortasında kıymetli farklılıklar olduğu görüldü. Bitirilen tüm eğitim seviyelerinde yaşlı erkek nüfus oranının yaşlı bayan nüfus oranından daha yüksek olduğu görüldü.
Yaygın eğitime katılan yaşlı nüfus en fazla sanat ve beşeri bilimler alanında eğitim aldı
Yetişkin eğitimi araştırması sonuçlarına nazaran 2022 yılında yaygın eğitim faaliyetlerine katılan yaşlı nüfusun %28,9’u sanat ve beşeri bilimler, %28,6’sı sıhhat ve refah, %12,4’ü mühendislik, imalat ve inşaat alanlarında yaygın eğitim faaliyetlerine katıldı.
Yaygın eğitime katılan yaşlı nüfusun %86,3’ü ilgisini çeken bir mevzuda bilgi sahibi olmak istedi
Yetişkin eğitimi araştırması sonuçlarına nazaran 2022 yılında yaygın eğitim faaliyetlerine katılan yaşlı nüfusun %86,3’ü ilgisini çeken bir mevzuda bilgi sahibi olmak için, %33,2’si işini daha uygun yapmak için, %24,2’si yeni beşerlerle tanışmak/eğlence için yaygın eğitim faaliyetlerine katıldı.
Eşi ölmüş yaşlı bayanların oranı, eşi ölmüş yaşlı erkeklerin oranının 4 katı oldu
Yaşlı nüfus yasal uygar duruma nazaran incelendiğinde, cinsiyetler ortasında değerli farklılıklar olduğu görüldü. Yaşlı erkek nüfusun 2023 yılında %1,4’ünün hiç evlenmemiş, %83,7’sinin resmi nikahla evli, %3,9’unun boşanmış, %11,1’inin eşi ölmüş olduğu görülürken yaşlı bayan nüfusun %2,8’inin hiç evlenmemiş, %46,4’ünün resmi nikahla evli, %4,4’ünün boşanmış, %46,4’ünün ise eşi ölmüş olduğu görüldü.
Yaşlı nüfusun yoksulluk oranı 2023 yılında %21,7 oldu
Gelir ve hayat şartları araştırması sonuçlarına nazaran, muadil hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %60’ına nazaran hesaplanan yoksulluk oranı, 2019 yılında Türkiye geneli için %21,3 iken 2023 yılında %21,7 oldu. Bu oran, yaşlı nüfus için 2019 yılında %14,2 iken 2023 yılında %21,7 oldu.
Yaşlı nüfusun yoksulluğu cinsiyete nazaran incelendiğinde, yaşlı erkeklerde yoksulluk oranı 2019 yılında %12,1 iken 2023 yılında %20,7 oldu. Yaşlı bayanlarda yoksulluk oranı ise 2019 yılında %15,9 iken 2023 yılında %22,4 oldu.
Yaşlı nüfusun işgücüne katılma oranı 2023 yılında %12,2 oldu
İşgücü istatistiklerine nazaran, işgücüne katılma oranı 2019 yılında 15 ve daha üst yaştaki nüfus için %53,0 iken 2023 yılında %53,3 oldu. Bu oran yaşlı nüfus için 2019 yılında %12,0 iken 2023 yılında %12,2 oldu. İşgücüne katılma oranı cinsiyete nazaran incelendiğinde, bu oran yaşlı erkek nüfusta 2023 yılında %20,0 iken yaşlı bayan nüfusta %6,1 oldu. Yaşlı nüfustaki işsizlik oranının 2019 yılında %3,1 iken 2023 yılında %2,7 olduğu görüldü.
Çalışan yaşlı nüfusun 2023 yılında %57,7’si tarım dalında yer aldı
İşgücü istatistiklerine nazaran, istihdam edilen yaşlı nüfusun sektörel dağılımı incelendiğinde, 2023 yılında yaşlı nüfusun %57,7’sinin tarım, %32,1’inin hizmetler, %7,3’ünün sanayi, %2,8’inin ise inşaat bölümünde yer aldığı görüldü.
Yaşlı nüfusun obezite oranı arttı
Türkiye sıhhat araştırması sonuçlarına nazaran uzunluk ve kilo bedelleri kullanılarak hesaplanan beden kitle indeksi incelendiğinde, 2012 yılında 65 ve daha üst yaştaki nüfusta obezite oranı %25,0 iken bu oran 2022 yılında %28,4 oldu. Yaşlı nüfusun obezite oranı cinsiyete nazaran incelendiğinde, yaşlı erkeklerde 2012 yılında %16,2 iken bu oran 2022 yılında %18,3, yaşlı bayanlarda 2012 yılında %33,1 iken 2022 yılında %36,4 oldu.
Diğer taraftan, 2012 yılında yaşlı nüfusta olağan kilolu olanların oranı %34,9 iken bu oran 2022 yılında %28,8 oldu. Olağan kilolu yaşlı nüfus oranı cinsiyete nazaran incelendiğinde, yaşlı erkeklerde 2012 yılında %39,6 iken bu oran 2022 yılında %35,8, yaşlı bayanlarda 2012 yılında %30,5 iken 2022 yılında %23,3 oldu.
Yaşlılar 2022 yılında en fazla deveran sistemi hastalıklarından hayatını kaybetti
Ölüm ve mevt nedeni istatistiklerine nazaran, 2022 yılında ölen yaşlıların %39,1’i sirkülasyon sistemi hastalıkları nedeniyle hayatını kaybetti. Bu hastalığı ikinci sırada %15,5 ile teneffüs sistemi hastalıkları, üçüncü sırada %12,7 ile âlâ huylu ve makus huylu tümörler takip etti.
Ölüm nedenleri cinsiyete nazaran incelendiğinde, cinsiyetler ortası en büyük farkın güzel huylu ve makûs huylu tümörlerde olduğu görüldü. Düzgün ve makus huylu tümörler nedeniyle hayatını kaybeden yaşlı erkeklerin oranı %16,3 iken yaşlı bayanların oranı %9,0 oldu.
Alzheimer hastalığından ölen yaşlıların oranı 2022 yılında %3,2 oldu
Ölüm ve vefat nedeni istatistiklerine nazaran, Alzheimer hastalığından hayatını kaybeden yaşlıların sayısı, 2018 yılında 13 bin 859 iken 2022 yılında 11 bin 880 oldu. Alzheimer hastalığından ölen yaşlıların oranı 2018 yılında %4,6 iken bu oran 2022 yılında %3,2 oldu.
Alzheimer hastalığından ölen yaşlıların oranı cinsiyete nazaran incelendiğinde, 2022 yılında Alzheimer hastalığından ölen yaşlı erkeklerin oranı %2,3 iken yaşlı bayanların oranı %4,1 oldu.
İnternet kullanan yaşlı bireylerin oranı 2023 yılında %40,7 oldu
Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması sonuçlarına nazaran, İnternet kullanan 65-74 yaş kümesindeki bireylerin oranı 2018 yılında %17,0 iken bu oran 2023 yılında %40,7’ye yükseldi. İnternet kullanan yaşlı bireyler cinsiyete nazaran incelendiğinde, erkeklerin bayanlardan daha fazla İnternet kullandığı görüldü. İnternet kullanan yaşlı erkeklerin oranı 2023 yılında %49,8 iken yaşlı bayanların oranı %32,7 oldu.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
