Azerbaycan Cumhuriyeti’nin kurucu lideri, Azerbaycan’ın “Heydər Müəllimi” Haydar Aliyev, vefatının 21’inci yılında tüm Türk Dünyasında hasretle yâd ediliyor. Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü Toplumsal İktisat ve Siyasal Münasebetler Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. Vefa Kurban, Haydar Aliyev’in hayatı ve Türk Dünyası açısından kıymeti ile ilgili bilgiler verdi.
Haydar Aliyev’in çocukluğunu ve eğitim hayatını anlatan Prof. Dr. Kurban “Haydar Aliyev, 10 Mayıs 1923 tarihinde Nahçıvan’da doğmuştur. Nahçıvan – Nakş-ı Cihan, yani, dünyanın nakışı olarak bilinen Azerbaycan’ın değerli bölgelerinden birisidir. Haydar Aliyev’in de çocukluk yılları bu özel ve hoş kentte geçmiştir. 1939 yılında Nahçıvan Pedagoji Teknik Lisesini bitirmiştir, daha sonra da Azerbaycan Sanayi Enstitüsü Mimarlık Fakültesini kazanmıştır. Lakin II. Dünya Savaşı’nın başlamasından ötürü eğitimine orta vermek durumunda kalmıştır. Savaş bittikten sonra Azerbaycan Devlet Üniversitesi Tarih Kısmından mezun olmuştur. Haydar Aliyev, 1941–1944 yılları ortasında Nahçıvan Muhtar Cumhuriyeti’nde İçişleri Komiserliği’nde üst seviye vazifelerde çalışmıştır. Sovyet İstihbarat Teşkilatı’nda (KGB) yer almış, hatta general rütbesine kadar yükselmiştir. Türk edebiyatı ile yakından ilgilenmiştir, Reşat Nuri Güntekin, Namık Kemal, Ziya Gökalp, Yahya Kemal, Tevfik Fikret üzere muharrirlerin yapıtlarına hâkimdir” dedi.
Azerbaycan’ın birinci kuruluş periyodu hakkında bilgi veren Prof. Dr. Kurban, “Bağımsızlığın birinci yılları Azerbaycan açısından sıkıntı bir devir olmuştur. Bir taraftan toprakları Ermenistan tarafından işgal edilmiş, bir milyondan fazla Azerbaycan Türkü, yerinden yurdundan edilmiştir. Tıpkı vakitte bu süreç, Azerbaycan’ın dış siyasetinin formlandığı değerli bir süreçti. Türkiye sevdası ile bilinen Ebulfez Elçibey, İran ve Rusya’nın Azerbaycan’a karşı uyguladıkları siyasetten ötürü daha çok hisleri ile hareket ederken, Aliyev daha temkinli bir halde istikrar siyasetini sürdürmeyi tercih etmiştir” dedi.
“Tek Millet, İki Devlet”
Haydar Aliyev’in 1993 yılında Azerbaycan Cumhurbaşkanı olduğunu söyleyen Prof. Dr. Kurban “Azerbaycan yine bağımsızlığına kavuştuktan sonra hem iç hem dış problemlerle karşı karşıya kalmıştı. Bilindiği üzere, Azerbaycan’ın bağımsızlığını birinci tanıyan ülke Türkiye’dir ve Türkiye ile Azerbaycan ortasındaki bağlantılar de bağımsızlığın çabucak sonrasında ‘Tek millet, iki devlet’ söylemi ile yönlendirildi. O periyotta Azerbaycan için milletlerarası ve bölgesel yelpazede jeopolitik ve jeoekonomik durum açısından belirsizlik hakimdi. Azerbaycan bir taraftan yeni ordu kurarken, öteki taraftan başta alfabe olmak üzere pek çok mevzuda ıslahat hareketlerine girişmişti. Bağımsızlığının 32’nci yılında Azerbaycan en değerli sıkıntılarından birisi olan toprak bütünlüğüne kavuşmuş, Güney Kafkasya bölgesinde hem ekonomik hem siyasi hem de askeri bir güç olarak ortaya çıkmıştır” dedi.
“Karabağ’da Azerbaycan bayrağı dalgalanıyor”
Karabağ konusuna da değinen Prof. Dr. Kurban, “Karabağ, memleketler arası teşkilatlar tarafından da zati her vakit Azerbaycan toprağı olarak kabul görmüştür. Fakat ne yazık ki, Soğuk Savaş’ın son devirlerinde Karabağ topraklarında hak argüman eden Ermeniler, Azerbaycan topraklarının yüzde 20’sini işgal etmişlerdi. İşgallere karşı Birleşmiş Milletler Teşkilatı Güvenlik Konseyi’nin almış olduğu kararlara Ermenistan uymamıştır, yaklaşık otuz yıl kadar işgali sürdürmüştür. Bu kararlarda memleketler arası kabul görmüş hudutların ihlal edilemezliği, toprakların silah zoru ile elde edilmesinin kabul edilmezliği, bütün devletlerin bağımsızlığı ve toprak bütünlüğüne hürmet gösterilmesi prensibi vurgulanmıştır. Sonuçta diplomasinin çözemediği sorunu Azerbaycan askeri güç kullanarak çözmek durumunda kalmıştır ve artık Azerbaycan’ın toprak bütünlüğü sağlanmış, işgalden azat edilen tüm bölgelerde Azerbaycan bayrağı dalgalanmaktadır. Haydar Aliyev de bu günleri çok görmek istemişti, bugün oğlu Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Azerbaycan ordusu onun dilekleri yerine getirmiştir” dedi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
