Toplumda kanser hastalığına ve kanser çeşitlerine dikkat çekmek, kanser konusunda farkındalığın oluşmasını sağlamak emeliyle ülkemizde her yıl 1-7 Nisan tarihleri ortasında “Ulusal Kanser Haftası” kapsamında çeşitli bilgilendirme aktiflikleri düzenleniyor.
Bu kapsamda, Ege Üniversitesi (EÜ) Diş Hekimliği Fakültesi Ağız, Diş ve Çene Radyolojisi Anabilim Kolu Öğretim Üyeleri Prof. Dr. Hülya Çankaya ve Prof. Dr. Pelin Güneri tüm dünyada kıymetli bir sıhhat sorunu haline gelen ağız kanseri konusunda kıymetli açıklamalarda bulundu.
Ağız kanseri ve belirtileri hakkında bilgi veren Prof. Dr. Güneri, “Ağız kanseri toplumda göğüs kanseri, akciğer kanseri kadar tanınmayan ve daha çok erkeklerde görülen bir kanser çeşididir. Son vakitlerde ağız kanseri hadiseleri 30’lu yaşlara kadar inmiştir ve tüm kanser çeşitleri sıralamasında sekizinci sırada yer almaktadır. Çok sinsi ilerleyen bir hastalık olduğundan bizler hastalarımıza 3’üncü yahut 4’üncü evrede teşhis koyabiliyoruz. Bedenimizdeki değişikliklerin nasıl farkındaysak aslında ağzımızdaki değişikliklerin de farkında olmamız gerekiyor; lakin hastalık ilerleme sürecinde hastada hiçbir şikâyet yaratmıyor. Hasta ses kısıklığı, yutma zahmeti, lisan hareketinde bozukluk, dişlerde sebepsiz sallanma yahut o bölgede rastgele bir şişlik meydana geldiğinde, ağızda bir renk değişikliği ve yara olduğunda, uyuşukluk yahut tat değişikliği oluştuğunda tabibe geliyor. Bu nedenle teşhis geç evrelerde konabiliyor ve geç kalındığında da, yaklaşık 5 yıl içerisinde hastaların yarısını kaybediyoruz” dedi.
Ağız kanserinde tedavi usullerinden bahseden Prof. Dr. Güneri, “Hastayı gördüğümüz vakit ağızda yakınmalarına sebep olabilecek bütün faktörleri ortadan kaldırıyoruz ve hastayı takibe alıyoruz. Hastada tüm etkenleri ortadan kaldırdıktan sonra yaklaşık iki hafta bekliyoruz ve hastayı yine görüyoruz. Şayet rastgele bir güzelleşme yoksa o vakit kesinlikle biyopsi alıyoruz. Bir öteki kıymetlendirme tekniği olarak ‘vital boyama’ süreci de yapıyoruz. Boyama yolu kanser riski taşıyan bölgeleri ağızda daha rahat seçmemize imkan sağlıyor. Ege Üniversitesi bu formülü kullanan birinci üniversitelerden biri ve bu hususta öncüyüz. Bunun dışında; boyayla tepki veren bölgelerde de biyopsi fırçası kullanılarak hastada rastgele bir cerrahi süreç olmaksızın kıymetlendirme yapabiliyoruz. Fırça biyopsisini yapmak için patentini aldığımız bir fırça üretimimiz bulunuyor. Her ne kadar üretimini çeşitli sebeplerden ötürü gerçekleştirememiş olmamıza karşın, bu alandaki çalışmalarımız devam ediyor” diye konuştu.
“Sigara, alkol tüketimi ve ağız hijyeni en kıymetli etkenler”
Ağız kanserine neden olan etkenlere ve teşhisin gecikmesinin sebeplerine değinen Prof. Dr. Güneri, “Ağız kanserini tetikleyen birçok faktörün olduğunu biliyoruz. Öteki kanser cinslerinde olduğu üzere, alkol ve tütün kullanımı ağız kanseri oluşumunda da birinci faktör olarak karşımıza çıkıyor. Biz her sağlıklı bireye yılda bir sefer doktor denetimi öneriyoruz; fakat 65 yaş üzerindeyseniz, ağız hijyeniniz güzel değilse, sigara ve alkol tüketiyorsanız daha sık doktor kontrolüne gitmenizi tavsiye ediyoruz. Ağız kanserinde geç teşhis sebeplerinden birincisi hastaların korktuğu için tabibe gelmemesi ve ağız sıhhatini önemsememesidir. İkincisi, doktorların kanser olgularını ağızda daima karşılaştığımız kanser olmayan öteki lezyonlardan ayırt etmekte zorluk çekmeleridir. Üçüncü sebep ise sistemden kaynaklı geç teşhistir. Teşhis konduktan tedavinin başlangıcına dek geçen müddetin uzun olması büyük bir kayıp olduğundan, bizler bu süreyi hastaları ve tabipleri eğiterek kısaltmaya çalışıyoruz” dedi.
“Biz hastanın seyahatinde onun yol arkadaşı oluyoruz”
Ağız kanserinin tedavisi ve tedaviye bağlı olarak hastaların yaşadığı zorluklardan bahseden Prof. Dr. Hülya Çankaya, “Ağız kanseri teşhisi konmuş hastalarımıza 3 farklı tedavi sistemi uygulanıyor. Bu metotlar kanserin yerine, tipine, büyüklüğüne, hastanın durumuna ve birçok farklı faktöre bağlı olarak değişiyor. Birisi cerrahi tedavi; kanserli dokunun ve altındaki kemiğe yayılması durumunda kemiğin çıkarılmasıdır. Başkası kemoterapi de dediğimiz ilaç tedavisidir. Üçüncüsü ise radyasyon tedavisi yani halk ortasında bilinen ismiyle ışın tedavisidir. Bunlar tek başına kullanılabileceği üzere birlikte de uygulanabilen tedavilerdir. Kemoterapi dediğimiz ilaç tedavisi ve radyasyon tedavisinde hastanın yaşantısını olumsuz etkileyen kimi yan tesirler görülmektedir. Cerrahi tedavi yapılan hastalarda ise sağlıklı dokudan da biraz alınmak zorunda kalındığından büyük defektler yani yüzde ve uzunluğunda deformiteler, estetik olarak bozulmalar meydana gelmektedir. Dünyada bu mevzuda çalışma yapan birçok milletlerarası kuruluş tarafından ağız hijyeni güzel olan hastalarda kanser tedavisinde oluşan yan tesirlerin görülme sıklığının az olduğu belirlenmiştir. Yan tesirleri önlemek için hasta ağız kanseri tanısı alır almaz, tabiplerin hastalarını bize de göndermelerini istiyoruz. Böylece bizler hastaların ağız bakımını kanser tedavisinden evvel yapabiliyor ve hastaların ağız sıhhati için gerekli olan süreçleri uygulayabiliyoruz. Bunun dışında hastalara birtakım tekliflerde bulunuyoruz. Hastalara sabah-akşam dişlerini flor oranı yüksek diş macunları kullanarak fırçalamalarını, bol su tüketerek ağızı daima nemli tutmalarını, asitli baharatlı besinlerden kaçınmalarını, alkol ve sigara tüketiminden uzak durmalarını öneriyoruz. Hasılı, teşhis konduğu andan itibaren hastanın yanında oluyoruz, tedavi öncesinde, tedavi sırasında onun yanındayız ve tedavi tamamlandıktan sonra da yanında olmaya devam ediyoruz. Biz hastanın seyahatinde onun yol arkadaşı oluyoruz” diye konuştu.
Diş Hekimliği Fakültesi’nin halkın ve diş tabiplerinin yanı sıra, onkoloji hastalarının bakımını sağlayan hemşirelerin ve hasta yakınlarının da eğitimlerini sağlayan birçok projenin koordinatörü olduğunu belirten Prof. Dr. Çankaya, fakülte web sitesinde onkoloji hastalarının ağız bakımlarına ait bilgilerin yer aldığı bir irtibatın da yer aldığını söyledi.
“EÜ Yüz ve Ağız Lezyonları Kurulu Türkiye’de bir ilk”
Prof. Dr. Güneri, “Ege Üniversitesi olarak ağız kanseri konusuna epey değer veriyoruz. Bunun sonucu olarak, Türkiye’de, hastayı her açıdan değerlendirebilen bir kurul olan ‘EÜ Yüz ve Ağız Lezyonları Konseyi (EGEYA)’ EÜ Tıp Fakültesi Kulak Burun Boğaz Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fazıl Apaydın öncülüğünde 2009 yılında kuruldu. Bu kurul, tıp fakültesinden kulak burun boğaz, dermatoloji, patoloji, radyasyon onkolojisi, diş hekimliğinden ise Oral Diagnoz, Periodontoloji ve Cerrahi Anabilim kollarından doktorların bir ortada olduğu ve hastayı birlikte kıymetlendirdikleri milletlerarası standartlardaki bir kuruldur. 2009 yılından pandemi devrine kadar her hafta ağız kanseri hastalarının değerlendirildiği bu kurulda pek çok hastaya deva olmaya çalıştık. Ayrıyeten kurulun düzenlediği milletlerarası toplantılarla tecrübelerimizi öteki tabiplerle paylaştık ve ülkemizdeki üniversitelere de bu mevzuda öncü olduk” dedi.
Ağız kanseri ve ağız sıhhati konusunda bir toplumsal sorumluluk projesi de yürüttüklerini belirten Prof. Dr. Güneri ve Prof. Dr. Çankaya, “Ege Üniversitesi Rektörlüğü ile İzmir İl Sağlık Müdürlüğü ortasında imzalanan
İşbirliği Protokolü kapsamında öğrencilerimizle gerçekleştirdiğimiz ‘Ağız Kanserlerinde Erken Teşhisin Önemi’ başlıklı toplumsal sorumluluk projesi ile bilgilendirici broşürler hazırladık. Bu broşürleri, 1-7 Nisan Ulusal Kanser Haftası aktiflikleri kapsamında hastalarımıza dağıtarak, onların ağız kanseri konusundaki farkındalıklarını artırmayı hedefledik” diye konuştu.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
