Klinik Psikolog Dr. Öğr. Üyesi Billur Örnek, ebeveynlerin çocuklarında olumlu kendilik algısı oluşturmaya yani onlara özgüven aşılamaya çalışırken ruhsal sıhhatlerini olumsuz etkileyebilecekleri ihtarında bulunarak çocukların kendilerini gerçeğe uygun halde tanımalarını sağlamak için tekliflerde bulundu
“Kendilik Algısı”, kişinin kendisini nasıl gördüğünü, algıladığını yahut tanımladığını anlatan bir olgu olarak psikoloji literatüründe yerini almış durumda. Büsbütün sübjektif olan bu durum, kişinin tabiatı ve özelliklerinin yanı sıra tecrübeleri, akranlar ve yetişkinlerle olan etkileşimleri, etrafındakilerin şahsa karşı olan davranışları ve sözleriyle şekilleniyor. Münasebetiyle bir kişinin kendisiyle ilgili algısı, etrafında onu gözlemleyen öbür şahısların algısından çok farklı bir noktada olabiliyor. Uzmanlar ise ebeveynlerin çocuklarında olumlu kendilik algısı oluşturmaya çalışırken psikolojilerini bozabilecekleri ikazında bulunuyor.
“Kendilik Algısı Tüm Hayatı Etkiler”
Yeditepe Üniversitesi Psikoloji Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Billur Örnek, kendilik algısına ait bilgi verdi. Kendilik algısının, kişinin başkalarıyla olan etkileşiminde, kendisi ile olan bağında, hayatta seçtiği yollar ve verdiği kararlarda büyük ölçüde tesirli olduğuna işaret eden Dr. Öğr. Üyesi Örnek, “Kendisini toplumsal olarak sevilir ve kabul edilir gören kişi daha rahat ve doğal bağlantı kurar. Bilakis kabul edileceğinden emin olmayan bir kişi ise etkileşimden kaçınır ve sonuçta toplumsal maharetleri gereğince gelişmeyebilir” dedi.
“Kendilik Algısı Etrafla Yakından İlişkili”
Kişinin kendisini nasıl algıladığının, yetişme şartlarında ebeveynlerinin, kıymetli başka yetişkinlerin ve akranların reaksiyonlarıyla çok temaslı olduğuna işaret eden Dr. Öğr. Üyesi Billur Örnek, “Karşıdan bakıldığında üst seviyede başarılı bir mesleği olan şahısların, çocuklukta ebeveynlerin mükemmeliyetçiliği ile karşılaştığı için kendisini hiçbir vakit kâfi ve başarılı hissedemediğini gözlemliyoruz. Bu durum, ebeveynlerin reaksiyonları nedeniyle kendilik algısı grafiğinin aksiye hakikat düşüşe geçmesi olarak düşünülebilir. Kişi kendisini ortaya koyduğundan daha yetersiz, düşük standartlarda algılamaktadır. Terapide kişinin kendisini diğerinin gözünden görerek edindiği algısını, ortaya koyduğu gerçeklere tekrar bakarak değiştirmesine odaklanırız” diye konuştu.
“Kendilerini Koruyor Olabilirler”
Zaman vakit da bunun aksinin olduğuna işaret eden Billur Örnek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Örneğin kişi, kendisini oburlarının tabi olduğu kuralların üstünde, şişmiş bir kendilik algısıyla tanımlıyor olabilir. Bu bazen çocukluğundan itibaren şahsa ayrıcalıklı davranılması nedeniyle, bazen de tam aksine yetersiz olduğu çok fazla tabir edilmiş şahısların kendini müdafaa kalkanı olarak görülebiliyor. Her iki durumda da terapide kendilik algısını gerçekliğe yakın noktaya çekmeyi amaçlıyoruz. Yani şişmiş kendiliği de sönmüş kendiliği de olabildiğince objektif bir yere getirerek kişinin kendisini buradan görebilmesini amaçlıyoruz.”
“Gerçeklikten Uzaklaşmayın”
Son yıllarda ebeveynlerin çocuklarda/gençlerde “olumlu kendilik algısı” oluşturma uğraşının ağır olduğunu gözlemlediklerini belirten Billur Örnek, şöyle devam etti:
“Olumlu kendilik algısı elbette istenen bir durumdur. Lakin gerçeklikten uzaklaşacak kadar olumlu kendilik algısı, çocuğun eninde sonunda hayal kırıklığı yaşaması ve kendine yabancılaşması ile sonuçlanacaktır. Olumlu kendilik algısı oluşturmaktansa gerçekçi bir kendilik algısı oluşturması istikametinde gençlere/ çocuklara rehberlik etmenin çok daha sağlıklı olduğuna inanıyorum. Bu formda çocuk/genç nitekim güçlü olan taraflarını parlatırken çok da güçlü olmayan istikametlerini geliştirme yoluna gidecektir. Düzmece bir ‘mükemmel kendilik algısı’ çocuğu/genci güçlü kılmaktan çok ruhsal bozukluklara açık ve kırılgan hale getirir.”
“İnsan Kendini Evvel Diğerlerinin Gözünde Tanır”
Dr. Öğr. Üyesi Billur Örnek, sağlıklı bir kendilik algısı için neler yapılabileceğine ait şunları kaydetti:
“Çocukluktan itibaren yetişkinlerin hem çocukla olan kendi bağlantılarına dikkat etmesi hem de kıymetli başkalarının çocukla nasıl irtibat kurduğunu takip etmesi gerekir. İnsan evvel diğerlerinin gözlerinde görerek tanır kendini. Bu nedenle yetişme basamaklarında nasıl davranıldığının çok büyük değeri var. Ne geçersiz bir harikalık ile ne de mevcut güçlü taraflarını görmezden gelerek; çocuğun/gencin açıkça güçlü taraflarını da, geliştirilmesi gereken taraflarını da konuşarak ilerlemekten bahsediyorum. Bir gencin bağlantı hünerleri çok güçlü lakin sabır göstermekte zorluk yaşıyor olabilir; bir oburu de çok sabırlı lakin hudut çizip haklarını korumakta zahmet çekiyor olabilir. Her ikisinin hem güçlü yanları hem geliştirilmeye açık yanları var. Kendisini bu gerçekçilik ile tanımasına müsaade verilen kişinin sağlıklı bir yetişkin olması, kendisinin farkında ve kendisiyle barışık olması çok daha kolaydır.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
