Nefret telaffuzunun, günümüzde değerli bir toplumsal sorun olarak karşımıza çıktığını kaydeden uzmanlar, bu kavramın, toplumun güç ilgilerini ve sıkıntılarını yansıtarak mevcut sorunları açığa çıkardığını ve şiddet olaylarının sinyallerini verdiğini söylüyor. Rastgele bir nefret telaffuzunu hafife almamak gerektiğini de kaydeden uzmanlar, toplumsal medyanın, nefret telaffuzunun yayılmasında büyük bir rol oynadığını da lisana getiriyor.
Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Sosyoloji Kısmı Araştırma Vazifelisi Bengi Çakmak, nefret söylemi konusunu kıymetlendirdi.
Nefret söylemi, toplumsal sistemin korunması bakımından bir ihtar sistemi rolü üstleniyor
Nefret söylemi kavramının tek bir tarifi olmadığını belirten Sosyolog Bengi Çakmak, “Ne söz ettiğini birbiriyle irtibatlı şu iki açıdan özetleyebiliriz; Birinci olarak, nefret söylemi kavramı, söz özgürlüğünün sonlarıyla bağlantılı düşünülür. Söz özgürlüğünün nefrete ve şiddete yol açabilecek derecede belirsizleşmesini ve esneklik göstermesini engellemek ismine insan haklarına dayanarak bir hudut çizme gereği duyulur. Nefret söylemi de bu sonun oluşturulmasına fonksiyonel bir katkı sunar. İkinci olarak da nefret telaffuzunu, toplumsal nizamın korunması bakımından rol üstlenen bir faktör yahut bir ihtar sistemi olarak ele alabiliriz.” dedi.
Dildeki nefret söylemi kabahat olaylarına yönelik ikaz niteliği taşıyor
Dilde kendini gösteren bir olgu olarak nefret telaffuzunun, toplumdaki güç bağlarını ve sıkıntıları yansıtarak mevcut sorunları açığa çıkaracağını ve ağırlaşabilecek şiddet ve cürüm olaylarına yönelik bir ikaz niteliği taşıyacağını da kaydeden Çakmak, “Nefret telaffuzunun taşıdığı bu iki manaya paralel olarak, her tıp ayrımcılık sözünü ve bunlardan dolayı meydana gelebilecek hak ihlallerinin lisandaki yansımalarını kapsayan kelamlı, yazılı, görsel üzere içerikleri nefret söylemi olarak ele alabiliriz.” biçiminde bilgi verdi.
Nefret telaffuzunu meydana getiren toplumsal dinamikler neler?
Buradan yola çıkarak, nefret telaffuzunu meydana getiren toplumsal dinamiklerin başında ötekiyle, öbür olanla, farklı yahut yabancı olanla kurulan tansiyonlu bağlantının sayılabileceğini aktaran Bengi Çakmak, “Bir başka deyişle, insan hakları her ne kadar üniversal biçimde tanımlanmış olsa da toplumsal sistemleri oluşturan normlar toplumlar ve kültürler ortasında değişkenlik gösterebiliyor. Bu açıdan, neyin ve kimin olağan olmadığını belirleyen toplumsal dinamikler vakte ve yere nazaran farklılaşabilir. Ancak her durumda, nefret telaffuzunu kuran faktörlerin başlıcası, olağan kabul edilenin dışında kalanların birer öfke ve nefret objesine dönüşmesidir. Öfkenin ve nefretin sebebi, olağan olmayanın toplumsal nizamı sarsacağına dair önyargı ve telaştır diyebiliriz.” dedi.
Sosyal medyanın rolü…
Sosyal medyanın, nefret telaffuzunun yayılmasında büyük bir rol oynadığını da lisana getiren Sosyolog Çakmak, “Sosyal medya sadece nefret telaffuzunun değil her tıp telaffuzun, bilginin, imgenin yayılmasını sağlıyor. Bağlantı ve haberleşme açısından geçmişte benzerini görmediğimiz cinsten geniş ölçekli, süratli ve iştirake açık bir ortam sağlaması bakımından toplumsal medya çağımızın en öne çıkan sıçramalarından biri haline geldi. Her bireyin kendi isteği doğrultusunda katılabildiği, paylaşım yapabildiği ve tesir yaratabildiği bir ortamda, nefret telaffuzunun de çarçabuk yer bulması ve süratle yayılması kaçınılmaz. Yüz yüze irtibatın bilakis anonimliğin, anlık bağlantının ve geçiciliğin hâkim olduğu bir ortamda şahısların daha kayıtsız olması da sorunu büyüten nedenlerden biridir.” dedi.
Nefret söylemi ihtar niteliği de taşıyor
Nefret telaffuzunun bir ikaz niteliği taşıdığını da söyleyen Bengi Çakmak, “Toplumda halihazırda var olan ve tahminen de büyümekte olan meselelere ayna meblağ ve ömür hakkının ihlaline dek varabilecek şiddet olaylarının sinyallerini verir. Nefret telaffuzuyla tabir özgürlüğü ortasındaki sonların çok hassas olduğunu bilmek ve bu sonlar üzerine tartışabilmek kıymetlidir. Fakat nefret telaffuzunun söz özgürlüğü ismi altında geçerli görülmesi yahut toplumsal normlara dayanarak olağan kabul edilmesi son derece tehlikelidir.” diye anlattı.
Herhangi bir nefret telaffuzunu hafife almamak gerekiyor
Ayrımcılık içeren latifeler, hakaretler, tehditler ve nihayetinde şiddet uygulamaları ortasında fark olmakla birlikte, hepsinde ortak bulunan nefret ögesi üzerinde durmak ve rastgele bir nefret telaffuzunu hafife almamak gerektiğini de kaydeden Bengi Çakmak, “Elbette bu noktada şiddeti sadece bireylerin fizikî atağa uğramasına indirgemiyoruz; nefretin olağanlaşması ve yayılmasıyla birlikte şahısların rahat ve keyifli halde yaşamalarının önünde oluşabilecek her cins mahzur toplumsal bir sorun olarak ele alınmalıdır. Nefret telaffuzuyla uğraş edebilmek için insan haklarının kozmikliğini temel almak kıymetlidir.” dedi.
Nefret telaffuzuna ve ayrımcılığa karşı durmak, herkesin var oluş hakkını savunmaktır
Nefret telaffuzuna karşı farkındalık oluşturabilmek için ayrımcılığın ne olduğunu tartışmak ve eğitimin bir modülü haline getirmek gerektiğini de lisana getiren Çakmak, “Bunun için temel şart, sorgulayıcı ve eleştirel olmaya teşvik etmektir. Bu noktada sadece kurumsal bir eğitim sürecinden değil, bireylerin kendi yargılarını ve kıymetlerini de eleştirel biçimde gözden geçirerek kendilerini eğitmeleri değerlidir. Ferdi yahut toplumsal seviyede gereğince kabul görmeyen, azınlık yahut öteki kabul edilen, olağandışı bulunan ve ahlaki açıdan yeterli kıymetlendirilmeyen toplumsal kümelerin, şahısların, davranış biçimlerinin neler olduğu değişkenlik gösterebilir. Nefret telaffuzuna karşı bilinçlenmek ve ayrımcılığa karşı insan haklarını savunmak, bireylerin herkesi ve her şeyi büsbütün benimsemesi demek değildir. Nefret telaffuzuna ve ayrımcılığa karşı durmak, herkesin var oluş hakkını savunmak demektir. Bu konuya dair bir bilinçlenme, nefret telaffuzuna ve şiddete karşı uğraşta önceliklidir.” biçiminde kelamlarını tamamladı.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
