Omurga kemiği tümörleri kendi dokusundan (primer=birincil) ve bedenin öbür kanser odağından kaynaklanan (metastatik=sekonder) olmak üzere iki kümeye ayrılır.
Omurga, akciğer ve karaciğeri takiben kanser hücrelerinin metastaz yaptığı en yaygın üçüncü bölgedir Omurları etkileyen birçok tümör, bedenin diğer bir yerinden omurgaya yayılır (metastaz yapmış) ve ekseriyetle prostat, göğüs, akciğer, böbrek, tiroid yahut barsak kaynaklıdır. Bedenin rastgele bir yerinde kansere yakalanmış tüm hastaların% 40’ından fazlası, kanserlerinin hayatları boyunca omurgalarına yayılmasını yaşayacaktır. Neyse ki, bu hastaların sadece% 10’unda şikayete neden olur. Bu nedenle vertebral tümörler, daha evvel kanser hikayesi olan şahıslarda daha yaygındır.
Omurganın kendi dokusundan kaynaklı (primer) tümörler çok daha az yaygındır. Primer tümörler âlâ (benign) ya da makûs (malign) karakterde olabilir.
• Uygun huylu bir spinal tümör ekseriyetle düzgün sonlara sahiptir. Âlâ huylu bir tümör kanser değildir, lakin şikayetlere neden oluyorsa, omurga üzerinde hasara neden oluyorsa yahut hudutlara baskı oluşturuyorsa çıkarılması gerekebilir. Anevrizmal kemik kisti, osteoid osteoma, osteoblastoma, osteokondrom ve hemanjiom bunlara örnektir.
• Makus huylu tümörler komşu sağlıklı dokulara yayılabilen, diğer organlara (akciğer, karaciğer vs) sıçrayabilen ve hayatı tehdit edebilen kanserlerdir. Malign omurga tümörlerinde kondrosarkomlar, Ewing sarkomları ve osteosarkomlar bulunur.
Omurga tümörleri, bilhassa büyüdükçe ve bulunduğu yerdeki dokulara hasar verdiği ölçüde, farklı şikayetlere neden olabilir. Tümörler omurga kemiğiniz dışında omuriliğinizi yahut hudut köklerini, kan damarlarını yahut komşu organlarınızı etkileyebilir. Omurga tümör belirtileri ve semptomları ortasında şunlar olabilir:
• En sık şikayet sırt ağrısıdır. Sırt ağrısı istirahat ile hafiflemediği üzere geceleri daha şiddetli olabilir.
• Bilhassa kollarınız yahut bacaklarınızda duyu kaybı yahut kas zayıflığı
• Yürüme zorluğu, bazen düşmelere neden olabilir.
• Bağırsak yahut mesane işlevinin kaybı (idrar ve dışkı yapamama/kontrol edememe)
• Yavaş ya da süratli gelişen kol ya da bacağın bir kısmını yada tümünü etkileyen felç gelişebilir.
Omurga tümörleri, tümör tipine bağlı olarak farklı oranlarda ilerler.
Ne vakit doktora görünmek gerekir
Sırt ağrısının birçok nedeni vardır ve birden fazla sırt ağrısına bir tümör neden olmaz. Fakat, erken teşhis ve tedavi vertebral tümörler için kıymetli olduğu için, hekiminize sırt ağrınız ile ilgili şu bilgileri verin:
• Kalıcı ve ilerleyici
• Aktiflikle ilgili değil
• Geceleri daha da kötüleşiyor
• Kanser öykünüz var ve yeni sırt ağrısı gelişti
Aşağıdaki durumlarda çabucak tıbbi yardım alın:
• Bacaklarınızda yahut kollarınızda ilerleyici kas zayıflığı yahut uyuşma
• Bağırsak yahut mesane işlevindeki değişiklikler
Gidişat (Prognoz)
Bir omurga tümöründe gidişatı belirleyen mevcut tümörün düzgün ya da makus olmasıdır. Yeterli huylu tümörler uygun cerrahi ile ekseriyetle sıkıntısız güzelleşir. Omurganın kendisinden kaynaklanan (primer) makus huylu tümörlerde gidişatın yeterli olması, tümörün öbür organa yayılmamasına, cerrahi ile tamamının çıkarılmasına ve kemoterapi ve/veya radyoterapiye âlâ bir yanıt vermesine bağlıdır.
Başka bir kanser odağından kaynaklanan (metastaz) omurga tümörlerinde gidişat esas, mevcut kanserin cinsi, omurga dışında öteki bir organa yayılım varlığı ve hastanın genel durumuna bağlıdır.
Riskler
Hem uygun hem de makûs vertebral tümörler, omiriliğinizdeki sonları sıkıştırarak, tümörün bulunduğu yerin altında bir hareket yahut duyu kaybına yol açabilir. Bu bazen bağırsak ve mesane işlevinde değişikliklere neden olabilir. Hudut hasarı kalıcı olabilir.
Bir vertebral tümör, omurganın kemiklerine de ziyan verebilir ve onu istikrarsız hale getirebilir; bu da ani bir kırık yahut omuriliği yaralayabilecek omurganın çökmesi riskini artırır.
Bununla birlikte, şayet tümör erken yakalanır ve süratli bir formda tedavi edilirse, daha fazla işlev kaybını önlemek ve hudut işlevini yine kazanmak mümkün olabilir. Yerleşin yerine bağlı olarak, omuriliğin kendisine gerçek baskı yapan bir tümör ömrü tehdit edici olabilir.
Teşhis
Vertebral tümörler bazen göz arkası edilebilir zira semptomları daha sık görülen durumlara benzemektedir. Bu nedenle, hekiminizin tam tıbbi geçmişinizi bilmesi ve genel fizikî ve nörolojik muayeneleri yapması bilhassa kıymetlidir.
Eğer hekiminiz bir vertebral tümörden şüpheleniyorsa, aşağıdaki testlerden biri yahut birkaçı teşhisin doğrulanmasına yardımcı olabilir ve tümörün yerini belirleyebilir:
Düz grafi: Düz radyografi, pediküllerin yahut omur gövdesinin erozyonunu göstermek için kullanılır. Bununla birlikte, radyolojik bulgular yalnızca kemik yıkımı% 30-50’ye ulaştığında ortaya çıkmaktadır.
• Manyetik rezonans görüntüleme (MRG). MRG, omurga, omurilik ve sinirlerinizin yanlışsız imgelerini üretmek için güçlü bir mıknatıs ve radyo dalgaları kullanır. MRG çoklukla vertebral tümörleri teşhis etmek için tercih edilen testtir. Belirli dokular ve yapıları vurgulamaya yardımcı olan bir kontrast husus, test sırasında ayağınızdaki yahut önkoldaki bir damar içine enjekte edilebilir.
• Bilgisayarlı tomografi (BT) taraması. MRG yumuşak dokuları daha detaylı gösterirken BT kemik yapıları göstermede daha üstün ve kullanışlıdır. BT taraması MRG ile kombinasyon halinde kullanılabilir. Ayrıyeten nereden kaynaklandığı bilinmeyen metastaz hastalarında primer odağı saptamak için akciğer, karın (batın) tomografisi çekilir.
Metastatik hastalarda öteki bir omurga lokalizasyonunda da lezyon olabilme ihtimalinden ötürü (%15) görüntüleme metotları tüm omurgayı içerecek formda çekilmelidir.
Kemik tarama(sintigrafi): Bilhassa metastaz hastalarında omurga dışında diğer bir kemikte lezyon olup olmadığını teyit etmek için kullanılır.
Pozitron emisyon tomografisi (PET) –CT: Sistemik hastalığın süratli taranmasına ve evrelemesine müsaade verir. Ayrıyeten kanserli hastalarda kemoterapiye cevabı belirlemek için denetim gayeli çekilebilir.
• Biyopsi. Birçok vakit, tümör tipini belirlemenin tek yolu, bir mikroskop altında küçük bir doku örneğini (biyopsi) incelemektir. Biyopsi sonuçları tedavi seçeneklerini belirlemede yardımcı olacaktır.
Biyopsi örneğini elde etmek için kullanılan yol, genel tedavi planının başarısı için kritik olabilir. Birçok durumda anestezi altında bir görüntüleme (genellikle X-ışını=skopi yahut BT ) klavuzluğunda biyopsi iğnesi ile kapalı olarak süreç uygulanır.
Çoğu vertebral tümör için tedavi seçenekleri şunlardır:
• Ameliyat.
Cerrahi olarak vertebral tümörün çıkarılması ve oluşan boşluğun doldurulması: Ülkü olarak, vertebral tümör tedavisinin hedefi tümörden büsbütün kurtulmaktır. Lakin, bu, omurilikte yahut etraftaki hudutlarda kalıcı hasar riskiyle birlikte olabilir. Bu seçenek çoklukla genel durumu uygun olup uzun periyot ömür beklentisi olan hastalar için tercih edilir.
Omirilik basısına neden olan tümör dokusunun ortadan kaldırılması ve omurganın sabitlenmesi: Bilhassa malign karakterdeki tümörler omirilik basısına neden olarak kısmı yada tam felçe neden olabilir. Bu durumda basıyı ortadan kaldırmak için omiriliğin etrafı boşaltılır (seperasyon cerrahisi) ve etkilenen omurgayı sabitlemek için vidalama sistemi (enstrümentasyon) uygulanır.
Vertebroplasti/ Kifoplasti: Bu prosedürler, çökmüş vertebral kemiği yine yapılandırıp hizalanmayı düzeltmesine yahut bir hudut üzerindeki basıncı gidermesine müsaade verir. Vertebroplasti ve kifoplasti, X-ray ekipmanı (skopi) olan bir ameliyathanede gerçekleştirilen manzara kılavuzlu prosedürlerdir.
Bu prosedür ya genel anestezi altında ya da lokal anestezi dayanaklı sedasyon altında (hastanın uyanık olduğu) yapılır. Bir yahut iki iğne, gerideki deriden kırık vertebraya röntgen rehberliği altında kapalı olarak ilerletilir. Skopi ile yeterli iğne yerleşimini doğruladıktan sonra, cerrah kemik çimentosunu kırık vertebraya enjekte eder. Çimento, birkaç dakika içinde sertleşir, kemikte ani stabilite ve ağrının giderilmesini sağlar. Bu metot genel durumu yeterli olmayan kanser hastalarında uygulanabilir.
•Radyoterapi: Bu, tümüyle çıkarılamayacak tümörlerin kalıntılarını ortadan kaldırmak için operasyonu takiben yahut ameliyat edilemez tümörleri tedavi etmek için uygulanabilir
Bazı vertebral tümörler için birinci basamak tedavi olabilir. Radyasyon tedavisi, ameliyat çok riskli olduğunda sırf ağrıyı hafifletmek için de kullanılabilir.
Stereotaktik radyocerrahi (SRS). Aslında cerrahi olmayan bu tedavi, yüksek dozda kesin olarak hedeflenen radyasyon sağlar. SRS’de, tabipler, bilgisayarları radyasyon ışınlarını tüm noktalarda kesin doğrulukta ve birden çok açıdan odaklamak için kullanır. Klasik radyoterapi formüllerine nazaran aktifliği yüksek ve yan tesiri düşüktür. Radyocerrahide, vertebra tümörlerini tedavi etmek için radyasyonu stereotaktik olarak kullanan farklı tipte (Cyberknife vs) teknolojiler vardır.
• Kemoterapi: Birçok kanser tipi için standart bir tedavi olan kemoterapi, kanser hücrelerini yok etmek yahut büyümelerini engellemek için kullanılır. Tek başına ya da öbür terapilerle kombinasyon halinde kullanılabilir.
• Hormonoterapi: Sıklıkla prostat ve göğüs kanserli hastalarda kullanılır.
•İmmünoterapi: Melanom, akciğer ve böbrek kanserine bağlı metastatik hastalarda kullanılır
•Steroidler: Cerrahi ve radyasyon terapisi, tümörlerin kendisi de omurilikte mikropsuz iltihaba (enflamasyon) neden olabilir, hekimler bazen ameliyatı takiben ya da radyasyon tedavisi sırasında ödemii azaltmak için kortikosteroidler reçete ederler.
Kortikosteroidler inflamasyonu azaltsalar da, kas güçsüzlüğü, osteoporoz, yüksek tansiyon, diyabet ve enfeksiyona karşı artmış hassaslık üzere önemli yan tesirlere neden olduğu için ekseriyetle kısa vadeli olarak kullanılırlar.
• Bifosfanatlar: Kemik güçlendirmesi için kullanılan bu ilaçlar tümörden etkilenen kemiklerde çökme ve kırılma riskini azaltmaktadır.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
