Hamilelik periyodunda her bayanın tek dileği bebeğini sağlıklı bir biçimde kucağına almak oluyor kuşkusuz.
Ancak birtakım hamileliklerde, risk oluşturan çeşitli etkenler nedeniyle anne adayının ve karnındaki bebeğin sıhhati, hatta hayatı tehlikeye girebiliyor.
Günümüzde her 10 gebeden 1’inin ‘riskli’ kümede yer aldığı belirtiliyor. Risk oluşturan etkenlerin kimileri hamilelik sürecinde ortaya çıkarken, bir kısmı ise hamilelik öncesinde zaten mevcut oluyor.
Acıbadem Fulya Hastanesi Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Hüsnü Görgen, bu nedenle her bayanın gebe kalmayı planladığında kesinlikle tabibe başvurması gerektiğine dikkat çekerek, “Hamileliğin olağan ve bebeğin sağlıklı gelişmesi için anne adayına ilişkin sıhhat problemleri varsa bunların hamilelikten evvel tespit edilmesi ve tedaviye başlanması çok kıymetlidir.
Ayrıca, anne adayı kalp, tansiyon yahut diyabet hastası ise bu hastalıkların gebe kalınmadan evvel denetim altına alınmaları gerekir” diyor. Tertipli aralıklarla yapılan hamilelik takiplerinin yaşamsal ehemmiyet taşıdığına işaret eden Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Hüsnü Görgen, “Her genel denetimlerde; kilo takibi, tansiyon ölçümü, karın büyüklüğünün kıymetlendirilmesi, bebeğin kalp atışlarının tespiti, ödem, bebeğin anne karnındaki durumu, ultrason ile bebeğin gelişimi, plasenta (eş) ve amnios suyu kıymetlendirilir.
Yüksek riskli anne adayları tabiplerinin tavsiyeleri doğrultusunda daha sık ve yakın takibe alınmaktadır. Günümüzde risk kümesindeki anne adayları, tertipli takip ve tedavi sayesinde sağlıklı bir hamilelik süreci ve doğum gerçekleştirebilmektedir” bilgisini veriyor. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Hüsnü Görgen, riskli hamileliğe yol açan birtakım etkenleri anlattı; değerli teklifler ve ikazlarda bulundu!
Bebeğin plasentası ile ilgili sorunlar
Bazı anne adaylarında bebeğin plasentası rahmin içine değil alt kısmına yerleşiyor ve doğum kanalını kapatıyor. ‘Plasenta previ’ olarak isimlendirilen bu durumun en kıymetli bulgusu ağrısız vajinal kanama oluyor. Hamilelik takiplerinde ultrasonografik inceleme ile belirlenebilen plasenta previ, bazen fazla kanamaya neden olarak annenin ve bebeğin hayatını tehdit edebiliyor. Kanamanın denetim edilemediği durumlarda doğumun sezeryan ile acil olarak gerçekleştirilmesi gerekiyor.
Çoğul hamilelik
Çoğul hamilelikte; gebelik zehirlenmesi (preeklempsi), bebekte gelişim geriliği, doğumsal anomaliler ve erken doğum üzere riskler sık görülüyor. Bu riskler anne adayının sigara alışkanlığı, kimi ilaçların kullanımı ve sistemik hastalıkların varlığında daha da artabiliyor. Prof. Dr. Hüsnü Görgen, tüm bu zorluklara karşın nizamlı denetimler ve gelişmiş yeni doğan üniteleri sayesinde, ikizlerin yüzde 90’dan fazlasının dünyaya sağlıklı olarak geldiklerini belirtiyor.
Geç yahut erken yaş hamilelikleri
Özellikle 40 yaşından sonra oluşan hamileliklerde önemli bir sorun olan hipertansiyon, gebelik diyabeti, erken doğum, anne karnında bebek kaybı, doğum öncesi ve sonrası periyotta gelişebilen kalp yetmezliği, doğum sonrası kanamalar, plasental anormallikler, erken yahut meyyit doğum üzere tablolar daha sık yaşanıyor. Bunların yanı sıra anne yaşının ilerlemesiyle birlikte hamilelikte başka sistemik hastalıkların gelişme riski de artıyor. Erken yaşta oluşan hamilelikler de anne ve bebeğin hayatını tehdit edebiliyor. Bilhassa 15-19 yaş ortasında, yani adolesan periyodunda anne adayının bedeninin tam gelişmemiş olması ve yetersiz beslenme ile sigara alışkanlığı üzere etkenler önemli risk oluşturuyor. Örneğin, erken yaş hamileliklerde preeklampsi riski artıyor.
Gebelikte preeklampsi
Daha evvel kan basınçları olağan olan anne adayında, hamileliğin 20. haftasından sonra tansiyon yükselmesiyle (140/90 üzeri) birlikte idrarda protein atılımı varsa, bu tabloya preeklampsi, toplumdaki bilinen ismiyle ‘gebelik zehirlenmesi’ deniyor. Sebebi aşikâr olmayan bu hastalık çok önemli problemlerden, hatta gebeliğe bağlı anne ölümlerinin yüzde 14’ünden sorumlu oluyor. Ayrıyeten bebekte erken doğuma bağlı prematürite, gelişme geriliği ve oksijen azalması nedeniyle nörolojik meselelere yol açabiliyor. Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Hüsnü Görgen, nizamlı hamilelik takiplerinin gebelik zehirlenmesine erken teşhis konulmasında kilit rol üstlendiğine işaret ederek, “Preeklampsi tanısı konulduktan sonra anne ve bebek yakın takibe alınmaktadır. Hafif preeklamptik gebeler takip edilerek 37. hamilelik haftasından sonra doğum gerçekleştirilmektedir. Ağır preeklamptik anne adayları ise hastaneye yatırılarak hem tedavi edilir hem de doğum planlaması yapılır” diyor.
Kalp hastalıkları
Günümüzde kalp hastalığı olan bayanların birçoğu hamilelik sırasında dikkatli takip ve gerekli tedbirler alındığında, sağlıklı çocuk sahibi olabiliyor. Fakat kendisinin ve bebeğinin hayatını riske atacak ağır kalp hastalığı varsa, evvel bu sorunun tedavi edilmesi gerekiyor. Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Hüsnü Görgen, hamileliklerde en önemli iki nedenle kalp hastalığı görülme riskinin arttığını belirterek, kelamlarına şöyle devam ediyor: “Bu artışın birinci nedeni, tıptaki ilerlemeler sayesinde doğumsal kalp hastalığı olan bayanların daha fazla gebe kalabilmeleri. İkincisi ise gebe kalma yaşının ileri yaşlara kaymasıdır. Hamileliğin birinci üç ayında kalbin yükü artmaya başlar ve doğum sırasında da dolanım sisteminde ani değişiklikler yaşanır. Bunun sonucunda anne ve bebeğin sıhhatini, hatta hayatını tehdit edecek tablolar gelişebilmektedir. Örneğin, kalp hastalığı olan anne adaylarının bebeklerinde gelişim geriliği ve prematüre doğum riski artmaktadır. Hasebiyle kalp hastalığı olan gebelerin daha sık izlenmeleri yaşamsal ehemmiyet taşımaktadır” diyor.
Diyabet
Hamilelik öncesinde diyabeti olan hastalarda kan şekerinin denetim altında olmasının son derece değerli olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Hüsnü Görgen, “Hamilelikte kan şekerinin denetim altında olmadığı tablolarda doğumsal anomaliler daha çok görülmektedir. Hamilelik periyodunda diyabet nedeniyle oluşan retinopati (gözdeki bozukluk) daha da berbatlaşabilir. Diyabet hastalığına bağlı böbrek sorunları olan bayanlarda yüksek tansiyon ve böbrek işlevlerinde bozulma gelişebilmektedir. Bu nedenle kan şekeri denetimi son derece önemlidir” diyor. Daha evvel diyabet hastalığı olmayan bayanlarda birinci sefer hamilelik sırasında şeker metabolizmasında bozukluk görülmesi ise ‘gestasyonel diyabet’ olarak tanımlanıyor. Prof. Dr. Hüsnü Görgen, teşhis konulmayan ve takip edilmeyen gestasyonel diyabetli anne adaylarının bebeklerinde sorun çıkma riskinin olağan gebelere oranla 2 kat arttığını belirterek, “Birçok hastada istikrarlı bir diyetle kan şekeri denetim altına alınabilmektedir. Diyete karşın kan şekerinin ayarlanamadığı durumlarda ise insülin kullanmak gerekebilir” diyor.
Kan Uyuşmazlığı
Annenin kan kümesi Rh negatif, babanın kan kümesi Rh olumlu olduğunda bebeğin kan kümesi Rh olumlu olabiliyor. Bu durumda anne ve bebeğin kan kümeleri farklı olacağı için kan uyuşmazlığı gelişebiliyor. Annenin kanı RH proteinini yabancı olarak algılayınca bağışıklık sistemi RH olumlu faktörüne karşı antikor üretiyor, yani savunmaya geçiyor. Bu tablo ise bebekte önemli problemlere yol açabiliyor. Prof. Dr. Hüsnü Görgen, annede antikor oluşumunu önlemek için bu durumlarda anneye aşı yapılması gerektiğini belirterek, “Aşı yapılmayan ve antikor oluşumu ile hassaslık kazanan annelerin bir sonraki hamileliklerinde bebekte kansızlık ve beyin hasarı üzere önemli problemler oluşabilmektedir. Münasebetiyle ilk hamilelik muayenesinde annenin kan kümesi kesinlikle öğrenilmeli ve anne kan kümesinde antikor oluşup oluşmadığı test edilmelidir“ diyor.
Bebekte gelişim geriliği
Hamilelik sürecinde kimi bebeklerde görülen gelişim geriliği önemli sıkıntılar oluşturabiliyor. Çoğul hamilelik, berbat beslenme, annenin kalp yahut diyabet hastalığı, hipertansiyon, sigara alışkanlığı, alkol yahut ilaç kullanımı, bebeğin kalp hastalığı yahut doğumsal anomalileri ile kanama hastalıkları üzere etkenler bebekte gelişme geriliğine neden olabiliyor. Gelişim geriliğine bağlı olarak; organlarda sakatlık, doğumsal anomaliler, çocukluk devrinde düşük zeka, öğrenme ve davranış bozuklukları ile nörolojik bozukluklar görülebiliyor. Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Hüsnü Görgen, “Bebekte gelişim geriliği saptandığında, bebeğin anne karnında yakın takibi gerekmektedir. Ultrasonografi ve Fetal Kalp Monitorizasyonu (NST) üzere takip usulleriyle anne karnında artık badire saptanan bebeklerin doğumuna karar verilmektedir” diye konuşuyor.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
