Evali hastalığı, elektronik sigara kaynaklı akciğer hasarı olarak geçer. Son zamanlarda elektrik sigara kullanımı artışta. Birçok kişi sigaradan daha az zararlı olduğunu düşünerek e-sigara kullanıyor. Ancak, elektronik sigaranın normal sigaraya kıyasla daha az zararlı olduğunu gösteren çalışmalar olmamakla beraber aksine e-sigara tüketiminin doğuracağı farklı problemler de var. Bunlardan biri de EVALI denilen akciğer problemidir. Yaşamı tehdit eden bu hastalık ilk olarak 2019’da tanımlanmıştır. Son zamanlarda EVALI vakalarında ciddi bir artış meydana gelmektedir. Bu, e-sigara tüketiminin artışına bağlı olarak ortaya çıkar.
Evali açılımı nedir?
Evali açılımı e-cigaratte and vaping use associated lung injury şeklindedir. Evali hastalığı Türkçesi, elektronik sigara kullanımına bağlı akciğer hasarıdır.
Evali hastalığı kimlerde görülür?
Yapılan araştırmalara göre Evalı, elektrik sigara tüketenlerde görülen bir akciğer hasarıdır. Tamamen e-sigara kullanımına ve e-sigara etken maddelerine bağlı olarak gelişen bu hastalık, elektrik sigaranın solunması yoluyla ortaya çıkar. Elbette EVALI hastalığını doğuran farklı sebepler de mevcuttur. Yapılan çalışmalar EVALI vakalarının büyük bir kısmı erkektir. Bununla birlikte vakaların önemli kısmının ayrıca astım problemi tespit edilmiştir.
Evali neden olur?
Evali hastalığı, elektrik sigara çeşitlerinin kullanımına bağlı olarak gelişir. Ancak bunun için öncelikle e-sigara nedir, içeriği nedir şeklinde bilgi geçmek faydalı olacaktır. Elektronik sigara içeriği nikotin, kannabinoid, tatlandırıcı ve katkı maddelerinden oluşur. Esigaralarda gliserol gibi katkı maddeleri mevcuttur. Kullanan kişi, bu maddeleri içeren aeorosolü yakarak ısıtır ve solur.
Evali neden olur hususunda bilimsel çalışma olmamakla beraber, maddenin içindeki bileşenlerin bu akciğer hasarına sebep olduğu düşünülmektedir. Öte yandan birtakım etken maddelerin e-sigara içeriğinde olması Evali hastalığı sebepleri arasındadır.
Evali sebepleri nelerdir?
E-sigaralarda bulunan THC ve E Vitamini asetatı gibi maddeler EVALI hastalığının ortaya çıkarabilir. THC esasında psikoaktif madde olup, nikotinli esigaraların içeriğinde olmamalıdır. Ancak ürünlerin denetlenmemesi gibi sebepler kullanıcıların thc içeren elektronik sigaralar tüketmesi gibi riskleri doğuracaktır.
Evali sebepleri arasında e vitamini asetatı öne çıkar. Kıvam arttırıcı olarak kullanılan bu asetatın, akciğerde birikerek EVALI problemini ortaya çıkardığına dair görüşler vardır. Öte yandan Evali vakalarında hastaların akciğerinde e vitamini kalıntılarının bulunması bu fikri desteklemektedir.
EVALI Teşhisi nasıl konur?
EVALI için teşhis koymak, diğer hastalıklara göre biraz daha zor olur. Çünkü bunun için özel testler yoktur. Öte yandan oldukça yeni olan bu patolojiyle ilgili literatür kısıtlı olup her geçen gün gelişmeye devam etmektedir. Genelde hastanın şikayetleri ve e-sigara geçmişi olup olmaması gibi kriterler EVALI teşhisi için belirleyicidir.
Bugüne kadar Evali hastalığı yaşayan kişilerin birçoğu hastaneye yatışı verilecek durumda olduğu bildirilmiştir. Bu da elektronik sigaraya bağlı akciğer hasarının vahametini ortaya koyan etkenler arasındadır.
Evali tedavisi
Evali tedavisi antibiyotikler, antiviraller ve kortikosteroidler gibi ilaçları içerir. Hastaların rahat nefes alamadığı durumlarda oksijen tedavisi gibi uygulamalar olur. Sonuç olarak EVALI tedavisi için doktorunuz en doğru tedavi planını hazırlayacaktır.
Evali için hangi doktora gidilir?
Eğer Evali şüphesi yaşıyorsanız gitmeniz gereken birim göğüs hastalıkları olacaktır. Göğüs hastalıkları uzmanı durumunuza göre evali hastalığı tanısı koyacak ve tedavi planınızı oluşturacaktır.
