Ege Üniversitesi (EÜ) Türk Lisanı Kısmı tarafından “Türk Lisanı Kısmı Söyleşileri” kapsamında “Yaşamı ve Şiirleriyle Bir Garip Orhan Veli” söyleşisi düzenlendi. EÜ Eczacılık Fakültesi Konferans Salonunda düzenlenen söyleşide konuşmacı olarak EÜ Türk Lisanı Kısmı Lider Yardımcısı Öğretim Vazifelisi Arife Gülsün yer aldı.
Söyleşiye, Orhan Veli’nin Türk Edebiyatındaki değeri hakkında bilgi vererek başlayan Öğr. Gör. Gülsün, “Yaşamıyla, kişiliğiyle, şiir anlayışıyla Türk şiirine damgasını vuran tam 74 bahar evvel hayata gözlerini yuman, bir garip şair Orhan Veli, Türk şiirinde büyük bir kırılma, esaslı bir değişiklik gerçekleştiren çok değerli bir şairimiz. Orhan Veli, vezinli ve kafiyeli diye tanımlanan Türk şiirinde alışılmış olanın dışına çıkarak, arkadaşları Oktay Rifat ve Melih Cevdet Anday ile birlikte farklı bir şiir usulüyle ‘Garip Akımı’nın üç büyük temsilcisi olarak anılıyorlar. Öncesinde Nazım Hikmet ve arkadaşlarının da şiirde biçimi değiştirme tarafında bir kadro teşebbüsleri olmuş lakin daha büyük daha istikrarlı ya da bunu siyaset haline getirerek devam ettiren ‘Garip Akımı’ temsilcileri olmuştur. Orhan Veli ve arkadaşları, klasik olanın dışına çıkarak; ölçüsüz, uyaksız, kelamlardan uzak, abartısız, sıradan insanların sıradan bahislerine yer verdikleri yalın bir şiir anlayışını Türk edebiyatına kazandırmıştır” dedi.
“Orhan Veli ve arkadaşları Türk şiirine yeni bir soluk getirdi”
Konuşmasına Orhan Veli’nin hayatından bahsederek devam eden Öğr. Gör. Gülsün, “Orhan Veli’nin edebiyata olan ilgisi ilkokul yıllarında başladı. Lise yıllarında edebiyat öğretmeni olan Ahmet Hamdi Tanpınar’dan aldığı öğüt ve tavsiyeler onun özgün üslubunun oluşmasında değerli bir etken oldu. Türk şiirine yeni bir soluk getiren Orhan Veli ve arkadaşları ‘Sanat toplum içindir’ görüşünü benimseyerek, gündelik bir lisan ile daha geniş bir halk kitlesine ulaşacak halde şiirler yazdı. Birinci şiirleri Varlık Dergisi’nde yayımlandı. 1942-1948 yılları ortası Orhan Veli için çok verimli bir periyot; bu yıllarda yazılarını ve şiirlerini yayınlanması için birçok dergiye gönderdi. 1949 yılında arkadaşlarıyla beraber Yaprak Dergisi çıkarttı. Yaprak Mecmuası, o periyotta 28 sayı kadar yayınlandı ve ‘Garip Akımı’nın özellikleri taşıyan bir mecmua haline geldi” dedi.
“Nükteli, alaylı ve ironik”
Orhan Veli’nin şiirlerini iştirakçilerle paylaşan Öğr. Gör. Gülsün, “Orhan Veli’nin ‘Kitabe-i Seng-i Mezar’ şiirinde küçük adamın dramı var ve her şeyin şiirin konusu olabileceği gerçeği. Nasır sembolik olarak çalışan insanları işçileri çağrıştırıyor bize. Süleyman Efendi’nin sıradan hayatını mezar taşına kazıyan bir Orhan Veli var karşımızda. Yüzyıllardır abartılı bir halde anlatılan vefat, Süleyman Efendi için uyanıp uyanmamayı vermekten ibaret. Şiirde ayrıyeten çokça parodiye başvurulduğunu görüyoruz: Hatta berbat yaratıldığından bile o kadar müteessir değildi dizeleriyle Ahmet Haşim’in bir parodisini yapar o. Ahmet Haşim hayatı boyunca çirkinliğinden yakınır. Çirkinliğinin nedeni saydığı başı için şiir bile yazmıştır. Şair, berbat yaratıldığına müteessir olmayan bir Süleyman Efendi’nin yanında nahoşluğunu önemli bir sorun sayan Ahmet Haşim’i getirip, karikatürize eder ve Haşim’i gülünçleştirir. Yedi aksiyonla kolay bir cenaze merasimi şeması oluşturur. Bir akşam uyudu, uyanmayıverdi, aldılar, götürdüler, yıkandı, namazı kılındı, gömüldü. Yani olması gerekenler oldu deyişinde de bir parodi vardır. Onun ‘Tahattur’ isimli şiiri ise klişe sevgili modelinin alt üst edildiği bir şiirdir. Nükteli, alaylı ve ‘humour’ olarak nitelendirilebilecek bir şiir bu. Ayrıyeten, ‘Güzel Havalar’ şiirindeki ironik yapı havanın hoşluğu ile şairinin işlerinin makûs gitmesi tezatlığı üzerine inşa edilmiştir” diye konuştu.
“Ölümü de ömrü üzere bahtsız oldu”
Orhan Veli’nin 36 yıllık kısa hayatında pek çok bahtsız kaza atlattığına değinen Öğr. Gör. Gülsün, “Orhan Veli’nin vefatı de hayatına benziyor. Hayatı boyunca pek çok kaza atlatıyor. Tekrar bir akşam vakti karanlık bir sokakta yürürken belediyenin tamir için açtığı çukura düşüp, başından hafif yaralanıyor lakin bu yaralanmayı önemsemiyor. Daha sonrasında komaya giriyor ve 14 Kasım 1950’de beyin kanamasından ömrünü yitiriyor” dedi.
Öğr. Gör. Gülsün, söyleşiyi Orhan Veli’nin şiirlerini okuyarak bitirdi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
