Çocuklarda anksiyete, kaygı ve korkular ile karakterizedir. Eğer çocuklarda kaygı bozukluğu 6 ay veya daha uzun sürüyorsa ortada klinik bozukluk olduğunu söylemek mümkündür. Bu süreçte çocukta korku ve kaygılar ile karakterize rahatsızlığa öfke nöbetleri eşlik eder. Sonuç olarak çocuklukta kaygı bozukluğu farklı semptomlar ile ilerler. Başta çocuğun, sonrasında ebeveynin yaşamını ciddi ölçüde etkiler. Bununla birlikte çocuğun gelişim dönemine uygun olmayan aşırı kaygılar, ilerleyen dönemde bazı problemleri de beraberinde getirebilir.
Çocuklarda anksiyete nedir?
Çocuklarda anksiyete sıklıkla görülür. Zira kaygı ve korkular, insan gelişiminin doğal bir parçasıdır. Genel olarak korku hissi gelecek tehdide yönelik iken, anksiyete var olan tehdit sonucu ortaya çıkar. Bu tepkiler, çocuklukta gayet doğaldır. Zaman içerisinde çocukta kaygı ve korku yaratan durumlara karşı adaptasyon görülür. Diğer bir deyişle, çocuk kaygıyla baş etmeyi öğrenir. Ebeveyn desteği ve sosyal çevre, çocuğun kaygıları atlatmasına yardımcıdır.
Çocuklarda kaygı bozukluğu hangi sıklıkla görülür?
Çocuklarda anksiyete bozukluğu, yaklaşık olarak çocukların %20’sini etkiler. Bu, şu demek oluyor; her beş çocuktan birinde çocuklarda kaygı bozukluğu ortaya çıkar. Bununla birlikte çocukluk çağında yaşanan kaygı bozuklukları, normal şartlarda meydana gelen kaygı ve korkuların daha yaygın olduğunu gösterir. Zaman içerisinde çocuk bu duygularla baş etme stratejileri geliştirir. Her kaygı ve korku, klinik kaygı bozukluğu olduğu anlamına gelmez. Zira bahsettiğimiz gibi, çocuklukta anksiyete ve korku tepkileri gayet doğaldır. Bozukluk ise, yaşamı etkileyen ve normale göre daha yağın korku ve endişeleri tanımlar.
Kaygılı çocuk nasıl davranır?
Kaygılı çocuk, illa anksiyete bozukluğu olduğu anlamına gelmez. Ancak aşağıdaki belirtiler eğer uzun süredir devam ediyor ve çocuklarda anksiyete artık yaşamı etkiliyorsa klinik kaygıdan söz etmek mümkündür:
- Kaçma kaçınma tepkileri
- Ağlama
- Öfke nöbetleri
- Tehlike arayışında olma
- Fizyolojik tepkiler (karın ağrısı, baş ağrısı, mide bulantısı, uyku problemleri, kusma vb.)
Çocuklarda kaygı bozukluğu kaçma kaçınma, ağlama ve öfke patlamaları, olmayan tehditleri arama gibi belirtilerle karakterizedir. Bununla birlikte çocukta karın ve baş ağrısı, mide bulantısı, uyku bozuklukları gibi fiziksel tepkiler de görülebilir.
Çocukluk çağında görülen anksiyete bozuklukları nelerdir?
Çocuklukta anksiyete farklı çeşitlerde ortaya çıkar. Sıklıkla çocukluk çağında görülen anksiyete bozuklukları aşağıdaki gibidir:
- Ayrılık anksiyetesi bozukluğu
- Özgül fobiler
- Sosyal anksiyete
- Yaygın anksiyete bozukluğu
- Panik bozukluk
Ayrılık anksiyetesi bozukluğu
Ayrılık anksiyetesi, birçok çocukta 8 ila 12 ay arasında görülür ve gelişimin bu dönemlerinde doğaldır. Bu noktada ayrılık kaygılarının normal ve ayrılık anksiyetesi bozukluğu anlamına gelen anormal hallerine değinmek yararlı olacaktır. Gelişim dönemine uygun ayrılık kaygıları olan çocukların yabancılardan korkması gibi tepkiler görülür.
Ancak çocuk büyüdükçe bu kaygılarda azalma meydana gelir ve çoğu zaman anaokulu yıllarında ortadan kalkar. Ayrılık kaygısı bozukluğu ise, çocuklarda anksiyete bozukluğunun normalin dışına taştığı, çocuğun ebeveynden ayrı kalmaktan korktuğu, okula gitmek istemediği durumlarda verilen isimdir.
Özgül fobiler
Korku, insanı var olan tehlikelerden koruyan doğal bir tepkidir. Yaşamın her döneminde olduğu gibi çocuklukta da korkular görülür. Ancak özgül fobiler olarak bilinen normalin dışına taşan korkular, çocuklukta anksiyete bozukluklarını akla getirmelidir.
Sosyal kaygı bozukluğu
Sosyal kaygı bozukluğu, insanların yargılanma ve reddedilme korkuları kaynaklı olarak sosyal ortamlarda bulunmaya karşı direnci anlamına gelir. Çocuklarda sosyal kaygı bozukluğu, çocuğun okul veya arkadaş ortamlarında geri planda kalmasına sebep olur. Örneğin çocuğun grup ödevlerinden kaçınması, okulda parmak kaldırmaktan geri durması gibi kaçınma tepkileri görülür. Bu durum, çocuklukta anksiyete bozuklukları arasında sosyal anksiyete problemini akla getirmelidir.
Yaygın anksiyete bozukluğu
Yaygın anksiyete bozukluğu, günlük hayatta farklı durumlar karşısında yaşanan korku ve kaygıları tanımlar. Çocuklarda anksiyete, yaşıtlara kıyasla korku ve kaygı hissinin yoğun hissedildiği klinik formdur. Kaygıların kaynağı çocuktan çocuğa değişmekle birlikte, genel his değişmez.
Çocuklarda panik atak
Çocuklarda panik atak, kalp çarpıntısı veya baş dönmesi benzeri fiziksel tepkilere, korku ve kaygı hislerinin eşlik ettiği psikolojik problemdir.
Çocuklukta kaygı bozukluğu belirtileri nelerdir?
Çocukluk döneminde kaygı belirtileri farklı farklıdır. Sıklıkla çocuklarda görülen anksiyete bozuklukları aşağıdaki belirtilerle seyreder:
- Yaşıtlarına göre fazla kaygılı hissetme
- Kaygı ve korkular sonucu ağlama
- Fizyolojik tepkiler (Ağrı, baş dönmesi veya kusma)
- Uyku problemleri
- Uykuda kabus görme
- Yalnız uyumaktan korkma
- Sinirlilik hali
- Dikkat sorunları
- Yemek yeme problemleri (normalden az veya daha fazla yemek yeme)
- Titreme
- Okula gitmekten korkma ve kaçınma
Çocukluk döneminde anksiyete tedavisi
Çocukluk döneminde meydana gelen kaygılar Bilişsel Davranışçı Terapi veya medikal tedavi ile ortadan kalkar. Eğer çocuğunuzda gelişim dönemine göre normal olmayan ve aşırıya kaçan kaygı halini düşünüyorsanız muhakkak pedagog, çocuk psikoloğu veya çocuk ve ergen ruh sağlığı uzmanına görünmenizde fayda var.
Sonuç olarak çocuklarda anksiyete, gelişim döneminin dışına taşan kaygı ve korkulardır, uzman kontrolünde tedavi edilmelidir. Eğer çocuğunuzda anksiyete problemi olduğunu düşünüyorsanız muhakkak profesyonel yardım alınız.