Nadir hastalıklardan biri olan Akromegali ile ilgili detaylı bilgiler veren Hacettepe Üniversitesi (HÜ) Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Endokrinoloji ve Metabolizma Bilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tomris Erbaş, hastalığın tedavisinin mümkün olduğunu belirtti ve erken tedavinin ehemmiyetine vurgu yaptı.
Büyüme hormonunun çok ölçüde salgılanması sonucu gelişen bir hastalık olan Akromegali, her bir milyonda 30 ilâ 130 şahısta görülürken, ülkemizdeki hasta sayısının 3.000-11.000 aralığında olduğu varsayım edilmektedir.
AKROMEGALİ GENETİK GEÇİŞLİ BİR HASTALIK MI?
“Genel olarak az sayıdaki akromegali ve gigantismli (devlik) hastada genetik nedenler hastalığın gelişiminden sorumlu tutulmaktadır” bilgisini veren Hacettepe Üniversitesi (HÜ) Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Endokrinoloji ve Metabolizma Bilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tomris Erbaş, hastalığın ortaya çıkması ile ilgili şu bilgileri aktardı:
“Vücudun “orkestra şefi” olarak bilinen hipofiz bezinin “adenom” ismi verilen düzgün huylu tümörleri, olağandan fazla ölçüde büyüme hormonu salgılanmasına neden olur. Hipofiz bezinden salgılanan büyüme hormonu, insülin gibisi olan ve büyüme faktörü 1 (IGF-1) ismi verilen öbür bir hormonun karaciğerden salgılanmasına neden olur. IGF-1, bedende doku ve organların büyümesini sağlayan öbür kıymetli bir hormondur.”
AKROMEGALİ HASTALIĞININ BELİRTİLERİ NELER?
Akromegali belirtilerinin görülme sıklığı ve şiddetinin bireyden şahsa değişebildiğinin altını çizen Prof. Dr. Erbaş, erken belirtilerin hafif olduğunu, baş ağrısı ve eller ile ayaklarda şişme-büyüme formunda olabildiğini lisana getirdi. “Zaman içinde hastalar el parmaklarında ve ayakkabı numarasında, bilhassa de ayakların genişliğinde artış fark edebilir. Yavaş ilerleyen kemik ve yumuşak dokudaki genişlemeler, hastanın yüz özelliklerinin de değişmesine neden olur. Burun, dudak ve lisanda büyüme, kaş bölgesinde belirginleşme, diş ortalarında açılma ve alt çenede öne hakikat ilerleme olur. Hastaların şimdiki durumunu yıllar evvel çekilmiş eski fotoğrafları ile karşılaştırılarak yüzde oluşan değişiklikler daha kolay anlaşılabilir” formunda konuşan Prof. Dr. Erbaş, diğer belirtileri şöyle sıraladı:
“Baş ağrısı, görme bozukluğu, çok terleme, kalın, yağlı ve kokulu cilt, ciltte et benleri ve benlerde artış, büyümüş dudaklar, burun ve lisan, ses kabalaşması, yorgunluk ve halsizlik, uyku apnesi, eklem ağrıları, adet düzensizliği ve göğüsten süt akıntısı, cinsel istekte azalma, erektil disfonksiyon üzere belirtiler görülebilir.”
PROF. DR. TOMRİS ERBAŞ: “YAVAŞ GELİŞTİĞİ İÇİN DEĞİŞİKLİKLER FARK EDİLMEYEBİLİR”
Akromegalinin, karpal tünel sendromu, kalp yetmezliği, yüksek tansiyon, kalın bağırsakta polip ve kanserin ortaya çıkması, kabızlık, tiroid hastalıkları ve hemoroid riskini artırdığını da vurgulayan Prof. Dr. Erbaş, şu ihtarları yaptı:
“Akromegali belirtileri her yaşta ortaya çıkabilir lakin çoklukla 30 ilâ 50 yaş aralığındaki yetişkinlerde görülür. Çocukluk çağındaki hastalarda, kemik büyüme sınırları kapanmadan evvel büyüme hormonunun çok salgılanması sonucunda gigantisim (devlik) oluşur. Erişkinlerde ise büyüme tamamlandıktan sonra büyüme hormonunun çok salgılanması akromegaliye neden olur. Akromegali belirtileri, vakit içinde kademeli olarak yavaş geliştiği için, hastalar ve aileler değişiklikleri fark etmeyebilir. Bu nedenle Akromegali tanısı 5-10 yıl kadar gecikebilir. Akromegali genel olarak bayan ve erkeklerde eşit oranda görülür.”
PROF. DR. ERBAŞ: “AKROMEGALİ HASTALIĞININ TEDAVİSİ MÜMKÜN”
“Akromegaliden şüphelenildiğinde kanda büyüme hormonu ve IGF-1 seviyeleri ölçülür. Tek bir kan testinde büyüme hormonun yüksek bulunması teşhis için kâfi değildir. Bu nedenle şeker yükleme testi sırasında büyüme hormon ölçümlerinin yapılması uygun olur” bilgisini veren Prof. Dr. Erbaş, hastalığın tedavisi konusunda kıymetli bilgiler aktardı:
“Yapılan araştırmalarda, tedavi uygulanmayan yahut kâfi biçimde tedavi edilmeyen hastaların diyabet, tansiyon yüksekliği, kalp hastalıkları, teneffüs hastalıkları ve çeşitli kanserlere yakalanma mümkünlüğünün daha yüksek olduğu gösterilmiştir. Tıpkı vakitte ömür beklentisinin de daha kısa olduğu bilinmektedir. Akromegali başarılı bir formda tedavi edildikten sonra bu riskler ortadan kalkar.”
Akromegali ve ona eşlik eden hastalıkların tedavi sürecinin endokrinologlar önderliğinde multidisipliner olarak planlanması ve yönetilmesi gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Erbaş, tedavide son yıllarda yeni ilaçların ve metotların kullanılması ile başarılı sonuçlar elde edildiğini vurguladı.
Tedavi başarılı olduğunda yüz ve ekstremitelerdeki yumuşak doku azalmasına bağlı olarak el ve ayaklarda küçülme, yüz sınırlarında kısmen düzelme oluştuğunu da belirten Prof. Dr. Erbaş, “Baş ağrısı ve adenoma bağlı görme meseleleri ekseriyetle düzelir. Çok terleme ve horlamanın azalmasının yanı sıra kan şekeri ve kan basıncı yüksekliğinin denetim alınır” dedi.
Prof. Dr. Erbaş, hastalığa özgü fizikî değişikliklerin hastaları duygusal açıdan da zorladığını ve bu nedenle görünümleriyle ilgili yaşadıkları kaygının ömür kalitesinde azalma, depresyon ve anksiyeteye neden olabildiğini de kelamlarına ekledi. Prof. Dr. Erbaş, hastaların ruhsal takviye almalarının da bu noktada kıymetli olduğunun altını çizdi.
Prof. Dr. Erbaş, Hacettepe Tıp Fakültesi, Endokrinoloji ve Metabolizma Bilim Kolunda takip edilen akromegalik hastalara, mevzu ile ilgili eğitim dayanağı verilmesinin akabinde 2008 yılında Akromegali ile Hayat Derneği’ni hayata geçirdiklerini ve farkındalık çalışmalarına devam ettiklerini de kelamlarına ekledi.
ÖZLEM ŞALLI: “AKROMEGALİ HASTALIĞINININ ERKEN TEŞHİSİNİ KOLAYLAŞTIRMAK İSTİYORUZ”
Akromegali ile ilgili toplumsal farkındalığı artırmaya ehemmiyet veren GEN, akromegali.com.tr sitesini hayata geçirerek detaylı bir bilgilendirme platformu kurdu. Husus ile ilgili bilgiler veren GEN Ünite Müdürü Özlem Şallı, şunları söyledi:
“Akromegali ile ömrün zorluğunu bilen bir firma olarak öncelikli hedefimiz semptomların fark edilmesinden akromegali teşhisine kadar, kaliteli, kapsamlı ve aktüel bilgi gereksinimini karşılamak ve tüm akromegali farkındalık etkinliklerimiz ve öteki çalışmalarımız ile hem hastanın dünyasını hissettirebilmek, hayatlarında olumlu değişiklikler yapabilmek hem de Türkiye’de Akromegali hastalığının daha erken teşhis edilebilmesini ve hastaya özel uygun tedavilerin planlanabilmesini kolaylaştırmaktır.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
