Avrupa Birliği, küresel çapta bir ilk olarak “Yapay Zeka Yasası” konusunda anlaşmaya vardı. Yeni yasa kapsamında, yüz tanıma amacıyla veri tabanı oluşturan tüm sistemlerin kullanımı yasaklanmaktadır. İşte bu yeni yasayla ilgili detaylar.
Su, enerji, yargı, sağlık ve biyometri gibi çeşitli alanlarda kullanılan yapay zeka sistemleri, “yüksek risk” kategorisine alınarak daha sıkı düzenlemelere tabi tutulacak. AB Komisyonu’nun iç pazardan sorumlu üyesi Thierry Breton, Cuma gecesi yaptığı sosyal medya açıklamasında, üç gün süren müzakerelerin olumlu bir sonuçla tamamlandığını duyurdu. Fransız üye, bu anlaşmayı “tarihi” olarak nitelendirerek, “AB, yapay zeka kullanımına ilişkin net kurallar koyan ilk kıta oldu. Yeni yasa, AB’deki start-up şirketlerinin ve araştırmacıların küresel yapay zeka yarışında liderlik etmeleri için bir fırsat sunuyor” dedi. Yapay Zeka Yasası, Avrupa Parlamentosu ve üye ülkelerin onayının ardından 2026 yılı itibarıyla tüm AB genelinde yürürlüğe girmesi planlanıyor.
Yapay Zeka Yasası Nedir?
Dünyada bir ilk olan bu yeni yasal düzenleme, yapay zeka uygulamalarının kullanımı sırasında “temel hak ve özgürlükleri, demokrasiyi, hukukun üstünlüğünü ve çevreyi” korumayı amaçlamaktadır. Yasaya göre, yüz tanıma teknolojisi kullanılarak güvenlik kamerası ve internet görüntülerini içeren veritabanlarının oluşturulması gibi geniş kapsamlı yapay zeka uygulamaları yasaklanmıştır. Bu düzenleme aynı zamanda Çin tarafından benimsenen ve insanların davranışlarına bağlı olarak ödüllendiren ya da cezalandıran takip sistemlerini de yasaklamaktadır.
Yapay Zeka Yasası Ne Hakkında?
Yapay zeka uygulamalarına risk temelli bir yaklaşım getiren yeni yasa, olası riskleri “en yüksek,” “en düşük,” “kabul edilemez” ve “spesifik şeffaflık riski” olarak sınıflandırmaktadır. Kabul edilemez risk kategorisine giren yapay zeka sistemleri, insanların temel haklarına açık bir tehdit oluşturduğu için yasaklanacaktır. Bu kapsamda, vatandaş takip sistemleri gibi insanları davranışlarına bağlı olarak ödüllendiren veya cezalandıran yapay zeka sistemlerine izin verilmeyecektir.
Yasal düzenleme ayrıca dini, siyasi veya cinsel kimliklere dayalı biyometrik tanımlama biçimleri ile işyerlerinde veya okullarda duygu tespit sistemlerinin kullanılmasını da yasaklamaktadır. Kamuya açık alanlarda (zorunlu yasal gereklilikler hariç) kolluk kuvvetlerinin gerçek zamanlı uzaktan biyometrik tanımlama gibi biyometrik sistemleri kullanmaları da yasaklanacaktır. Ancak, ciddi suçlardan aranan kişilerin tespiti gibi belirli durumlarda yapay zeka kullanımına izin verilebilecektir.
Yüksek riskli alanlarda kullanılan yapay zeka uygulamaları için, katı koşullar getirilerek risk azaltma önlemleri, yüksek kalitede veri kümeleri, faaliyet günlüğü tutma, ayrıntılı belgeler, net kullanıcı bilgileri, insan gözetimi gibi şartlar uygulanacaktır.
Yapay Zeka Yasası ayrıca düşük riskli uygulamalar için daha esnek kurallar öngörmektedir. Bu kategori, insan hakları ve güvenlik açısından daha düşük düzeyde risk taşıyan yapay zeka destekli öneri sistemleri veya spam filtreleri gibi uygulamaları içermektedir.
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, anlaşmayı memnuniyetle karşıladığını belirterek, “Yapay Zeka Yasamız, insan odaklı yapay zekaya yönelik küresel kural ve ilkelerin geliştirilmesine önemli bir katkı sağlayacak” dedi. Almanya, Fransa ve İtalya gibi AB’nin büyük ülkelerinin çekinceleri uzun süren müzakerelerin ardından giderildi ve yapay zeka konusundaki bu kapsamlı yasa tasarısı AB genelinde 2026’dan itibaren yürürlüğe girecek.
